Gürcüstan müstəqillik əldə etdikdən sonra strateji seçim etdi – Avropa İttifaqı ilə birlik ölkəmizin xarici siyasətinin əsas prioritetlərindən biridir.

Avropa İttifaqı və Gürcüstan

Gürcüstan öz dəyərləri ilə həmişə Avropa sivilizasiyasının, onun coğrafi, mədəni və tarixi məkanının tərkib hissəsi olub.

Gürcüstan müstəqillik əldə etdikdən sonra strateji seçim edərək, ölkənin inkişafının qeyd-şərtsiz istiqaməti kimi Avropa və Avro-Atlantik inteqrasiyanı qarşısına qoydu. Avropa İttifaqı ilə Gürcüstan arasında əməkdaşlıq əsrin dörddə birindən çoxdur ki, davam edir və bu gün biz Avropa İttifaqına əvvəllər olduğundan daha yaxınıq.

Bu gün ümumi Avropa məkanına inteqrasiya Gürcüstanın xarici siyasətinin dəyişməz istiqamətidir.

Təfərrüatı ilə

Assosiativlik sazişi

“Assosiativlik sazişi” tərəflərin tərəfdaşlığına, ehtiyaclarına və qarşılıqlı yardım imkanlarına əsaslanan ikitərəfli əlaqə sənədidir. Müqavilə ölkənin Avropa standartlarına uyğun vahid inkişaf planını ətraflı təsvir edir və bu plan həyata keçirildikdən sonra Gürcüstan Avropa İttifaqı standartlarına uyğun ölkə olacaq.

Sənəddə ölkəyə sülh və sabitlik gətirən icbari islahatlardan (insan hüquqları, qanunun aliliyi, korrupsiyaya və transmilli mütəşəkkil cinayətkarlığa qarşı mübarizə və s.) bəhs edilir, sazişin ən mühüm bəndlərindən biri dərin və Avropa İttifaqı ilə hərtərəfli azad ticarət zonasıdır (DCFTA), nəticədə Gürcüstanda istehsal olunan məhsul və xidmətlər sektoru üçün Avropa İttifaqı bazarı açılıb.

Təfərrüatı ilə

Əməkdaşlıq tarixi

Tərəfdaşlıq və əməkdaşlıq haqqında Saziş (PARTNERSHIP AND COOPERATION AGREEMENT – PCA)

Gürcüstanla Avropa İttifaqı arasında əməkdaşlıq 1992-ci ildə Avropa İttifaqının Gürcüstanı müstəqil dövlət kimi tanıması ilə başlayıb. Əvvəlcə tərəfdaşlıq əsasən humanitar və texniki yardım sahəsində idi, lakin sonradan əməkdaşlıq dərinləşdi və bu gün Gürcüstan Avropa İttifaqı bazarına məhdudiyyətsiz çıxışı olan və vətəndaşlarının Avropa İttifaqı/Şengen zonası ölkələrinə vizasız gediş-gəlişdən istifadə etdiyi Avropa İttifaqının əlaqəli ölkəsidir.

Təfərrüatı ilə

Əlamətdar tarixlər

2023-cü ilin dekabrın 14-də Avropa Şurası Gürcüstana Avropa İttifaqı üzvlüyü namizədi statusunun verilməsini qərara alıb.

2022 – 23 iyun 2022-ci ildə Avropa Şurası Gürcüstan üçün Avropa perspektivinin açılması ilə bağlı qərar qəbul etdi – bu, eyni zamanda ölkəyə potensial namizəd statusunun verilməsi deməkdir. Bu qərarla Gürcüstan-Avropa İttifaqı münasibətləri tamamilə yeni və keyfiyyətcə daha yüksək səviyyəyə yüksəldi.

2021-ci il fevralın 9-11-də Gürcüstan tərəfi Avropa İttifaqı ilə 2021-2027-ci illər üçün maliyyə yardımı məsələsi üzrə danışıqlara başlayıb.

2021-ci il fevralın 9-da Avropa Komissiyası və Avropa İttifaqının Xarici İşlər və Təhlükəsizlik Məsələləri üzrə Ali Nümayəndəsi Gürcüstanın 2020-ci ildə Assosiativlik sazişinin icrasına dair illik hesabatını dərc edib və bu hesabatda ölkədə bir sıra istiqamətlərdə həyata keçirilən islahatların təfərrüatları açıqlanıb.

2021-ci ilin martın 16-da tarixində Gürcüstan-Avropa İttifaqı Assosiasiya Şurasının 6-cı növbəti iclası keçirilib.

2021-ci il avqustun 4-də Avropa Komissiyası vizasız rejimin dayandırılması ilə bağlı 4-cü hesabatını dərc edib. Hesabatda vizasız rejimin həm tərəfdaş, həm də Avropa İttifaqına üzv dövlətlər üçün müsbət iqtisadi, sosial və mədəni faydaları olduğu vurğulanır.

2020-ci il sentyabrın 16-da Avropa Parlamentinin plenar iclasında 552 deputatın dəstəklədiyi Avropa Parlamentinin Gürcüstanın Assosiativlik sazişinin icrasına dair hesabatı səsverməyə qoyulub.

13 oktyabr 2020-ci il tarixində “Şərq Tərəfdaşlığının” yüksək vəzifəli rəsmilərinin videokonfrans formatında görüşü keçirilib.

19 oktyabr 2020-ci il tarixində videokonfrans formatında Gürcüstan-Avropa İttifaqının yeni assosiativlik gündəliyinin (2021-2027) ilkin layihəsinin təqdimatı keçirilib.

15 dekabr 2020-ci il tarixində Gürcüstan-Avropa İttifaqı Assosiasiya Komitəsinin altıncı sessiyası onlayn keçirildi.

2019- cu ilin martın 5-də Brüssel şəhərində Gürcüstan-Avropa İttifaqı Assosiasiya Şurasının beşinci sessiyası keçirilib.

2018-ci ilin fevralın 5-də  Brüssel şəhərində Gürcüstan-Avropa İttifaqı Assosiasiya Şurasının dördüncü sessiyası keçirilib.

15 oktyabr 2018-ci il tarixində Lüksemburq şəhərində “Şərq Tərəfdaşlığı” ölkələrinin Xarici İşlər Nazirliyinin doqquzuncu iclası keçirilib.

21 noyabr 2018-ci il tarixində Brüssel şəhərində Gürcüstan hökuməti və Avropa Komissiyası üzvlərinin iştirakı ilə yüksək səviyyəli görüş keçirilib.

10-12 dekabr 2018-ci il tarixlərində  Tbilisi şəhərində Şərq Tərəfdaşlığı Vətəndaş Cəmiyyəti Forumunun 10-cu illik assambleyası keçirilib.

2017-ci il martın 28-də Gürcüstan vətəndaşları üçün Avropa İttifaqı/Şengen ərazisinə vizasız gediş-gəliş rəsmi olaraq qüvvəyə minib. Bundan sonra biometrik pasporta malik istənilən Gürcüstan vətəndaşı Avropa İttifaqı/Şengen ərazisinə maksimum 90 gün ərzində istənilən 180 gün ərzində vizasız gedib-gələ bilər.

2017-ci il iyulun 1-dən Gürcüstan rəsmən Enerji İttifaqının tamhüquqlu üzvü olub (2016-cı il oktyabrın 14-də Gürcüstanın Enerji İttifaqının yaradılması haqqında Müqaviləyə qoşulması haqqında Protokol imzalanıb və 2017-ci il iyulun 1-də qüvvəyə minib).

2017-ci il oktyabrın 5-6-da “Siyasi və Təhlükəsizlik Komitəsi”nin (PSC) yüksək səviyyəli nümayəndə heyəti Gürcüstanda səfərdə olub.

11 oktyabr 2017-ci il tarixində Tbilisidə təhlükəsizlik məsələləri üzrə Gürcüstan-Avropa İttifaqı yüksək səviyyəli strateji dialoqun ilk iclası keçirilib.

20 noyabr 2017-ci ildə Gürcüstan və Avropa İttifaqı 2017-2020-ci illər üçün yenilənmiş assosiativlik gündəliyini təsdiqləyib. Yeni sənəd 2014-2016-cı illər üçün Assosiativlik Gündəliyi nəzərə alınmaqla hazırlanıb və Gürcüstan və Avropa İttifaqı arasında razılaşdırılmış prioritetləri özündə əks etdirir ki, bu da Assosiativlik sazişinin və Dərin və Hərtərəfli Azad Ticarət Zonasının gələcək icrası prosesində yerinə yetirilməlidir. (DCFTA). Yeni gündəlik daha iddialıdır və Gürcüstana 2020-ci ilə qədər Avropa İttifaqı standartlarına və normalarına maksimum yaxınlaşmağa imkan verir.

24 noyabr 2017-ci il tarixində Brüssel şəhərində “Şərq tərəfdaşının” beşinci sammiti keçirilib və orada tərəflər birgə bəyannamə qəbul ediblər.

2016-cı il iyulun 1-də Gürcüstan-Avropa İttifaqı Assosiativlik sazişi tam qüvvəyə minib.

2015-ci ilin mayın 21-22-də  Riqada “Şərq Tərəfdaşlığının” dördüncü sammiti keçirilib. Sammitdə birgə bəyannamə qəbul edilib.

2 iyun 2015-ci il tarixində Gürcüstan-Avropa İttifaqı siyasi dialoqu çərçivəsində Tbilisidə Gürcüstan-Avropa İttifaqı Assosiativlik Komitəsinin birinci sessiyası keçirilib.

16 noyabr 2015-ci il tarixində Brüssel şəhərində Gürcüstan-Avropa İttifaqı Assosiativlik Şurasının ikinci iclası keçirilib.

2015-ci il dekabrın 18-də Avropa Komissiyası Gürcüstan tərəfindən Viza Liberallaşdırılması üzrə Fəaliyyət Planının (VLAP) icrasına dair dördüncü, yekun hesabatını dərc edib. Avropa Komissiyasının qiymətləndirməsinə görə, Gürcüstan viza rejiminin liberallaşdırılması üzrə fəaliyyət planının ikinci mərhələsinin dörd bloku ilə müəyyən edilmiş bütün tələbləri yerinə yetirib və vizanın liberallaşdırılmasının texniki prosesini uğurla başa çatdırıb.

2015-ci ilin dekabrında Gürcüstan-Avropa İttifaqı Assosiativlik sazişinin Avropa İttifaqına üzv dövlətlər tərəfindən ratifikasiyası prosesi başa çatıb.

2014-cü ilin fevralın 20-də Gürcüstanın Avropa Enerji Birliyinə daxil olması ilə bağlı danışıqların rəsmi açılışı olub.

26 iyun 2014-cü il tarixində Gürcüstan və Avropa İttifaqı Assosiativlik Gündəliyini işləyib hazırladılar və bunun da məqsədi Assosiativlik sazişinin səmərəli həyata keçirilməsini dəstəkləməkdir və üç illik (2014-2016) üzərinə götürdüyü öhdəliklərin prioritet məsələləri planıdır.

27 iyun 2014-cü ildə Dərin və Hərtərəfli Azad Ticarət Zonası (DCFTA) daxil olmaqla, Gürcüstan-Avropa İttifaqının Assosiativlik sazişi imzalandı.

9 sentyabr 2014-cü il tarixində Bakı şəhərində “Şərq Tərəfdaşlığının” dördüncü qeyri-rəsmi dialoq görüşü keçirilib və enerji məsələlərinə dair sektoral dialoqu əhatə edirdi.

17 noyabr 2014-cü il tarixində Brüsseldə Gürcüstan-Avropa İttifaqı Assosiativlik Şurasının ilk sessiyası keçirilib. Şuranın iclasında qəbul edilən qərarla Gürcüstan-Avropa İttifaqı Assosiativlik sazişində nəzərdə tutulan yeni institusional çərçivə – Assosiativ Şura, Assosiativ Komitələri və Sektoral Alt Komitələr qüvvəyə minib.

21 may 2014-cü il tarixində Brüssel şəhərində Avropa İttifaqı ilə siyasi dialoqun dərinləşdirilməsi baxımından Avropa Komissiyasının idarə heyəti ilə Gürcüstan hökuməti arasında görüş keçirilib.

2013-cü il fevralın 12-13-də Tbilisidə “Şərq Tərəfdaşlığının” ikinci qeyri-rəsmi dialoq görüşü keçirilmişdir və bu görüşə ilk dəfə olaraq nəqliyyat sahəsində sektorlararası dialoq görüşləri daxil edilib; həmin il iyunun 27-28-də Tbilisidə, 28-29 noyabr 2013-cü ildə isə Tbilisidə “Şərq Tərəfdaşlığının” mədəniyyət sahəsində ilk nazirlər görüşü keçirilmişdir. Vilnüsdə “Şərq Tərəfdaşlığı”nın üçüncü sammiti keçirilib, onun çərçivəsində noyabrın 29-da dərin və hərtərəfli azad ticarət komponenti də daxil olmaqla, Gürcüstan-Avropa İttifaqı Assosiativlik sazişi paraflanıb. “Gürcüstan və Avropa İttifaqı arasında Assosiativlik sazişi” iddialı və innovativdir. Bu, əvvəllər imzalanmış oxşar sazişlərdən fərqli olaraq, Dərin və Hərtərəfli Azad Ticarət Zonasının (Deep and Comprehensive Free Trade Area –DCFTA) komponentini əhatə etdiyi və Avropa İttifaqı ilə yaxınlaşmanın mühüm konkret mexanizmlərini nəzərdə tutduğu üçün “yeni nəsil” sazişdir. Vilnüs sammitində birgə bəyannamə qəbul edilib və “Avropa İttifaqının himayəsi altında Böhranların İdarə Edilməsi üzrə Əməliyyatlarda İştirak haqqında Çərçivə Sazişi” imzalanıb.

2013-cü il dekabrın 12-də Gürcüstan və Avropa İttifaqı arasında Gürcüstanın Avropa İttifaqının proqramlarında iştirakının əsas prinsipləri haqqında çərçivə sazişi üzrə Gürcüstanla Avropa İttifaqı arasında tərəfdaşlıq və əməkdaşlıq haqqında sazişin protokolu imzalanıb.

2012-ci ilin fevralın 28-də Gürcüstan və Avropa İttifaqı arasında “Assosiativlik sazişinin” bir hissəsi olan Dərin və Hərtərəfli Azad Ticarət Zonası ( DCFTA ) üzrə danışıqların rəsmi açılışı olub.

2011-ci il martın 1-də Gürcüstan və Avropa İttifaqı arasında viza rejiminin liberallaşdırılması və readmissiya haqqında sazişlər qüvvəyə minib və Gürcüstanla Avropa İttifaqı arasında vizasız gediş-gəlişlə bağlı dialoq 2012-ci il iyunun 4-də açılıb. 2013-cü il fevralın 25-də viza rejiminin liberallaşdırılması üzrə fəaliyyət planı rəsmi olaraq Gürcüstana təhvil verilib.

3 may 2011-ci ildə St. Brüsseldə “Avronest Parlament Assambleyasının” rəsmi təsis olunduğu növbədənkənar sessiya keçirilib. Avronest Parlament Assambleyası Şərq Tərəfdaşlığı siyasətinin parlament ölçüsünü təmsil edir, onun çərçivəsində Avropa İttifaqı və Şərqi Avropa tərəfdaşları arasında sülh, sabitlik, qanunvericiliyin uyğunlaşdırılması, ticarət, enerji, insanlar arasında münasibətlər və s. kimi ümumi maraqlara malik sahələrdə çoxtərəfli parlament dialoqu keçiriləcəkdir.

2011-ci ilin iyulun 14-də kənd təsərrüfatı və digər ərzaq məhsulları üçün coğrafi göstəricilərin qarşılıqlı mühafizəsi haqqında Gürcüstan-Avropa İttifaqı Sazişi imzalanmış və 2012-ci il aprelin 1-dən qüvvəyə minib.

2010-cu ilin iyunun 17-də  Brüsseldə Gürcüstan və Avropa İttifaqı arasında “Vizaların verilməsi prosedurlarının sadələşdirilməsi haqqında” Saziş  imzalanıb və 22 noyabr 2010-cu ildə Brüsseldə “Avropa İttifaqı ilə Gürcüstan arasında icazəsiz yaşayan şəxslərin readmissiyası haqqında” saziş imzalanıb. Hər iki saziş 2011-ci il martın 1-dən qüvvəyə minib.

2010-cu il iyulun 15-də Gürcüstan və Avropa İttifaqı arasında “ Dərin və Hərtərəfli Azad Ticarət Sazişi”nin ( DCFTA ) bir hissəsi olan “Assosiativlik sazişi” ( AA ) üzrə danışıqlar başladı.

2 dekabr 2010-cu ildə  Brüssel şəhərində “Gürcüstan və Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri arasında ümumi aviasiya məkanı haqqında” saziş imzalanıb .

2009-cu ildən Gürcüstan və Avropa İttifaqı arasında siyasi dialoq çərçivəsində əməkdaşlığın yeni formatı – insan hüquqlarının müdafiəsi məsələləri üzrə dialoq (HRD) yaradılıb. Hər il qeyd olunan formatda görüşlər keçirilir.

2009-cu ildə Gürcüstan “Şərq Tərəfdaşlığı” təşəbbüsünə qoşulub və onun təməli 2009-cu il mayın 7-də Praqa Sammitində rəsmi şəkildə qoyulub. Gürcüstan təşəbbüslə həm ikitərəfli, həm də çoxtərəfli münasibətlər formatında fəal əməkdaşlıq edir. “Şərq Tərəfdaşlığı”nın mühüm komponenti Vətəndaş Cəmiyyəti Forumudur .

30 noyabr 2009-cu ildə  Brüssel şəhərində “Mobillik üzrə Tərəfdaşlıq” birgə bəyannaməsi imzalanmış və bu təşəbbüs çərçivəsində Gürcüstan və Avropa İttifaqı arasında əməkdaşlıq rəsmi olaraq 2010-cu il fevralın 16-da başlamışdır.

2008-ci ildə Brüssel şəhərində Avropa İttifaqı və Dünya Bankının təşkilatçılığı ilə donor konfransı keçirilib və bu konfransda 2008-2010-cu illər üçün Gürcüstana ayrılan yardımın həcmi 4,5 milyard dollar təşkil edib.

2004-cü il fevralın 17-də Gürcüstan hökumətində Avropa və Avroatlantik strukturlara inteqrasiya üzrə dövlət naziri vəzifəsi yaradılıb.

2004-cü il iyunun 14-də Avropa İttifaqı Şurasının qərarı əsasında Gürcüstan Avropa Qonşuluq Siyasətinə qoşulmuş, 2006-cı il noyabrın 14-də isə Gürcüstan-Avropa Qonşuluq Siyasəti üzrə Fəaliyyət Planı qəbul edilmişdir. Qeyd edək ki, 2008-ci ilin avqustunda Rusiya-Gürcüstan müharibəsinə cavab olaraq 2008-ci il sentyabrın 1-də Avropa Şurasının növbədənkənar sessiyası keçirilib; Avropa İttifaqı Şurasının 15 sentyabr 2008-ci il tarixli qərarı ilə 2008-ci il oktyabrın 1-dən Gürcüstanda fəaliyyət göstərən Avropa İttifaqının Monitorinq Missiyası ( EUMM ) yaradılıb, Avropa İttifaqı Şurasının 25 sentyabr 2008-ci il tarixli qərarı ilə Avropa İttifaqının Gürcüstandakı böhran üzrə xüsusi nümayəndəsi postu yaradılıb və bu postu 2011-ci ilə qədər Pyer Morelli tutub.

2003-cü il iyulun 7-də Avropa İttifaqı Şurasının qərarı ilə Avropa İttifaqının Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndəsi təyin edilmişdir (EU Special Representative for the South Caucasus). Bu vəzifəni 2003-2006-cı illərdə Heyk Talvit, 2006-2011-ci illərdə isə Piter Semnebi tutub. 2011-ci il avqustun 25-də Avropa İttifaqı Şurasının qərarı ilə Avropa İttifaqının Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndəsi ilə Avropa İttifaqının Gürcüstandakı böhran üzrə xüsusi nümayəndəsinin vəzifələri birləşdirilib. Bu vəzifəyə 2014-cü il yanvarın 31-də səlahiyyət müddəti başa çatan Filip Lefort təyin edilib. 8 iyul 2014-cü ildə sözügedən vəzifəyə Herbert Zalber təyin edilib, onun vəzifələrinə regionda münaqişələrin həlli üzrə sülh danışıqlarında iştirak, habelə regional əməkdaşlığa dəstək daxildir. Daha dəqiq desək, xüsusi nümayəndə 2008-ci ildə Rusiya-Gürcüstan müharibəsindən sonra başlayan Cenevrə beynəlxalq danışıqlarında iştirak edib. 2017-ci il noyabrın 13-də bu istiqamətdə fəaliyyətini 29 fevral 2020-ci il tarixinədək davam etdirəcək Toivo Klaar vəzifəsinin icrasına başlayıb.

1996-cı ilin aprelin 22-də Lüksemburqda Avropa İttifaqı və Gürcüstan arasında 1999-cu ildə tam qüvvəyə minmiş Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi ( PCA) imzalandı və bunun nəticəsində Gürcüstan-Avropa İttifaqı əməkdaşlıq qurumları yaradıldı, məqsədi PCA-nın həyata keçirilməsini təşviq etmək və ikitərəfli əlaqələri gücləndirmək və siyasi dialoqu dərinləşdirmək idi. Bu qurumlar aşağıdakılardır:
• Gürcüstan-Avropa İttifaqının Əməkdaşlıq Şurası;

  • Gürcüstan- Avropa İttifaqının Əməkdaşlıq Komitəsi;
  • Gürcüstan- Avropa İttifaqının Parlament Əməkdaşlıq Komitəsi;
  • Gürcüstan- Avropa İttifaqının Əməkdaşlıq Alt Komitələri.

1995-ci ildən Gürcüstan Avropa İttifaqının Ümumiləşdirilmiş Ticarət Preferensiyaları Sistemi ilə faydalanır (GSP, 2005-ci ildə və daha sonra 2014-cü ildə yenilənmişdir (GSP+) və bu, Gürcüstana da şamil edilir.

1992 – Sovet İttifaqı dağıldıqdan və Gürcüstan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra 1992-ci ildə Gürcüstanla Avropa İttifaqı arasında əməkdaşlıq başlayıb və bu gün Gürcüstan Avropa İttifaqının assosiativ üzvüdür.

Avropa İttifaqı / Şengen məkanında vizasız səyahət üçün məlumat kitabçası

2017-ci il martın 28-dən biometrik pasportlara malik Gürcüstan vətəndaşları Avropa İttifaqı/Şengen üzvü olan ölkələrə vizasız gedib-gələ bilərlər. 22 Avropa İttifaqı üzvü və 4 qeyri-üzv ölkə, eləcə də 4 Şengen namizəd ölkəsi olan Şengen zonası ərazisində vizasız gediş-gəliş mümkündür.

Təfərrüatı ilə

Avropa İttifaqının layihələri

EtwinningPlus

Müəllimlər üçün proqram

Təfərrüatı ilə
Horizont 2020 ( Horizon 2020)

Tədqiqat və innovativ layihələr üçün proqram

Təfərrüatı ilə
Erasmus+

Təhsil, təlim, gənclər və idman üçün proqram

Təfərrüatı ilə
Yaradıcı Avropa (Creative Europe)

Mədəniyyət və incəsənət sahəsinin nümayəndələri üçün proqram

Təfərrüatı ilə
ENPARD

Kənd təsərrüfatının inkişafı proqramı

Təfərrüatı ilə
Avropa İttifaqının Gürcüstanı üçün

Avropa İttifaqının Gürcüstanı üçün

Təfərrüatı ilə

Tez-tez verilən suallar

Avropa İttifaqı daha ədalətli və təhlükəsiz dünyada sülh, firavanlıq və azadlığı təmin etmək məqsədi daşıyan unikal siyasi və iqtisadi birlikdir. Avropa İttifaqı insan ləyaqətinə hörmət, azadlıq, bərabərlik, qanunun aliliyi, habelə insan hüquqlarına hörmət kimi dəyərlərə əsaslanır. Bu dəyərlər Avropa İttifaqının 446 milyon vətəndaşına münasibətdə plüralizm, tolerantlıq, ədalət, həmrəylik və bərabərlik ilə xarakterizə olunan 27 üzv dövləti birləşdirir.

Avropa İttifaqının vahid valyutası Avrodur və bu, Avropa İttifaqının 19 ölkəsinin birləşdiyi Avropa zonasını təşkil edir. Avropa İttifaqının vahid bazarının təməl daşı “Dörd Azadlıq” kimi tanınan malların, xidmətlərin, kapitalın və insanların sərbəst hərəkətidir.
Vacibdir ki, Avropa İttifaqı ilə Dərin və Hərtərəfli Azad Ticarət Zonası Sazişi (DCFTA) Gürcüstana Avropa İttifaqının daxili bazarının dörd azadlığından üçünü tədricən qəbul etməyə imkan verir: malların, xidmətlərin və kapitalın sərbəst hərəkəti. Dördüncü azadlıq – insanların sərbəst hərəkəti viza rejiminin liberallaşdırılması prosesi ilə dəstəkləndirilir.

“Assosiativlik sazişi” Avropa İttifaqı ilə Avropa İttifaqına üzvü olmayan ölkə arasında bağlanır və tərəflər arasında əməkdaşlıq üçün çərçivə yaratmaq məqsədi daşıyır. “Assosiativlik Sazişi” hüquqi qüvvəyə malikdir. “Gürcüstan və Avropa İttifaqı arasında Assosiativlik sazişi” iddialı və innovativdir. Bu, əvvəlki analoji sazişlərdən fərqli olaraq, Dərin və Hərtərəfli Azad Ticarət Zonasının (DCFTA) komponentini özündə əhatə edən və Avropa İttifaqı ilə yaxınlaşma, əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi üçün mühüm spesifik mexanizmləri nəzərdə tutan “yeni nəsil” sazişdir. Gürcüstan və Avropa İttifaqı arasında əməkdaşlığın bütün prioritet istiqamətlərində.

“Assosiativlik sazişi” Avropa İttifaqına qoşulmağı nəzərdə tutmur, lakin saziş Avropa İttifaqı və onun qanunvericiliyi (EU acquis) ilə o qədər yüksək səviyyədə yaxınlaşmanı əhatə edir ki, onun effektiv həyata keçirilməsi faktiki olaraq ölkənin avropalaşma prosesini dəyişməz edir. “Assosiativlik sazişi” Avropa İttifaqı ilə siyasi assosiasiya və tədricən iqtisadi inteqrasiya məqsədi daşıyır. Saziş Gürcüstan və Avropa İttifaqı arasında gələcək münasibətlər üçün uzunmüddətli zəmin yaradır.

Avropa İttifaqı heç bir ölkənin mədəniyyətini dəyişməyə çalışmır, Avropa mədəniyyətlərinin müxtəlifliyini qorumağa çalışır. Təşkilatın özünün devizi “Birlik müxtəliflikdədir” ki, bu da bütün üzv dövlətlərin mədəni müxtəlifliyinin və xüsusi xarakterinin Avropa İttifaqında mümkün qədər qorunduğunu vurğulayır.

Bəyan edildiyi kimi, Avropa İttifaqı aşağıdakı əsas dəyərlərə əsaslanır: insan ləyaqətinə və hüquqlarına hörmət, azadlıq, həmrəylik, demokratik idarəçilik, bərabərlik və qanunun aliliyi. Konstitusiyamıza baxsanız, yuxarıda sadalanan dəyərləri birbaşa təkrarlayır. Bununla belə, konstitusiya olmasa belə, ləyaqət və azadlıq ideyası, eləcə də demokratik idarəçilik və bərabərlik həmişə Gürcüstanın təbii tərkib hissəsi olub.

Avropa İttifaqı hər bir insanın inanc və ifadə azadlığına qayğı göstərir və hörmət edir. Avropa İttifaqı ölkələrində kilsə ilə dövlət arasında münasibətlər fərdi qaydada tənzimlənir və kilsənin ictimai həyatda rolu ölkədən ölkəyə fərqlidir.

Avropa İttifaqınin üzvləri Yunanıstan, Kipr, Rumıniya, Bolqarıstan (40 milyon nəfərə qədər) kimi pravoslav dünyasının mühüm ölkələridir. Bundan əlavə, Avropa İttifaqına üzv olmağa namizəd ölkə olan Serbiyanın əhalisinin əksəriyyəti də pravoslav xristiandır. Müvafiq olaraq, Avropa İttifaqına daxil olmaq yuxarıda adları çəkilən ölkələrin pravoslav kilsələri, eləcə də Avropa İttifaqına üzv və namizəd ölkələrin pravoslav əhalisi üçün heç bir təhlükə yaratmayıb.

Avropa İttifaqı hər hansı digər ölkə kimi, Gürcüstandan eynicinslilərin nikahını qanuniləşdirməsini tələb etmir. Eynicinslilərin nikahı Avropa İttifaqına üzvlük üçün tələb deyil və Avropa İttifaqının qanunvericiliyi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Eynicinsli nikahların qanuniləşdirildiyi Avropa İttifaqına üzv olan bütün dövlətlər öz əhalisinin baxışlarına (seçimlərinə) uyğun hərəkət edirlər. Eynicinsli nikahlara icazə verilən bütün ölkələrdə qərar bu ölkələrin əhalisinin əksəriyyəti tərəfindən qəbul edilib və bu qərar heç bir şəkildə Avropa İttifaqının öhdəliyi və ya hər hansı digər tələbi ilə bağlı deyil.

Bundan əlavə, Gürcüstan Konstitusiyasına görə, nikah ər-arvadın hüquqi bərabərliyinə əsaslanan ailə yaratmaq məqsədi ilə kişi və qadın arasında könüllü birlikdir.

Qeyd etmək lazımdır ki, Avropa İttifaqına üzv dövlətlər məişət zorakılığı və təzyiqə qarşı siyasətin hazırlanması və həyata keçirilməsinə xüsusi diqqət yetirirlər. Məişət zorakılığına qarşı proqram çərçivəsində Gürcüstan Avropa İttifaqından yüz minlərlə avro yardım alıb.

Avropa İttifaqı beynəlxalq tanınan sərhədlərində Gürcüstanın suverenliyini və ərazi bütövlüyünü tanıyır, ona daxil olan Sxinvali və Abxaziya regionları ilə və qeyd edilən məsələyə yenidən baxılmayacaqdır. Hüquqi nöqteyi-nəzərdən Gürcüstanın Avropa İttifaqına daxil olması təbii ki, Abxaziya və Sxinvali (hazırda işğal altında olan) rayonları ilə yanaşı, onun beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinə qoşulması deməkdir.

Avropa İttifaqı ilə Assosiativlik sazişində aydın şəkildə bildirilir ki, Avropa İttifaqı Gürcüstanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri daxilində ərazi bütövlüyü və suverenliyinə hörmət edir. Saziş Avropa İttifaqının münaqişənin sülh yolu ilə həlli prosesinə daha fəal cəlb olunmasını nəzərdə tutur. Assosiativ sazişin effektiv şəkildə həyata keçirilməsi və Gürcüstanın Avropa İttifaqına daxil olmaq istəyi halında, Avropa İttifaqının Gürcüstanın ərazi bütövlüyünə yuxarıda qeyd olunan münasibətini dəyişməsi üçün heç bir əsas yoxdur və buna görə də Gürcüstan üzvlük müqabilində işğal olunmuş rayonları qaytarmaqdan imtina etməlidir.

Digər tərəfdən, işğal olunmuş ərazilərdə yaşayan Gürcüstan vətəndaşlarının Gürcüstanın bütün ərazisinə şamil olunan bütün güzəştləri almaq imkanı var. Qeyd etmək lazımdır ki, Avropa İttifaqı Rusiya Federasiyasına daimi olaraq siyasi təzyiqlər edir və onu Gürcüstanın ayrılmaz hissəsi olan Abxaziya və Sxinvali vilayətlərini müstəqil dövlət kimi tanınmasını geri götürməyə və Gürcüstanın rayonlarının işğalını dayandırmağa səsləyir.

Rusiya Federasiyasından (hələ də Gürcüstanın 20%-ni işğal edir) fərqli olaraq, Avropa İttifaqı Gürcüstanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləməklə yanaşı, Gürcüstan dövlətinin iqtisadi inkişafına və modernləşməsinə də kömək edir. Demokratik təsisatlara əsaslanan, iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş və təhlükəsizlik çətiri altında olan Gürcüstan işğal olunmuş ərazilərdə yaşayan əhali də daxil olmaqla hamı üçün cəlbedici olacaq və işğal olunmuş ərazilərin sülh yolu ilə qaytarılmasına böyük töhfə verəcək. NATO və Avropa İttifaqı Gürcüstanın təhlükəsizliyini, demokratik və iqtisadi inkişafını təmin edən iki təşkilatdır.

Şengen zonası ölkələrində vizasız gediş-gəlişin tətbiqi etibarlı biometrik pasportu olan Gürcüstan vətəndaşlarına (Gürcüstana qayıtdığı gün etibarlılıq müddəti 6 aydan az olmamalıdır) vizasız yalnız qısamüddətli səfərlər etmək imkanı verir, bu da 180 gün ərzində 90 gün deməkdir. Vizasız rejim aşağıdakı ölkələri əhatə edən Şengen zonası ərazisində sərbəst hərəkət deməkdir: Avstriya, Belçika, Almaniya, Danimarka, İspaniya, Estoniya, İtaliya, Latviya, Litva, Lüksemburq, Malta, Hollandiya, Polşa, Portuqaliya , Yunanıstan, Fransa, Sloveniya, Slovakiya, Macarıstan, Finlandiya, İsveç, Çexiya, İslandiya, Lixtenşteyn, Norveç, İsveçrə, Bolqarıstan, Kipr, Rumıniya, Xorvatiya. Şengen ölkələrində maksimum 90 gün qaldıqdan sonra Gürcüstan vətəndaşı Şengen zonasını tərk etməlidir və növbəti giriş 90 gündən sonra (cəmi 180 gün) mümkün olacaq.

Bilməliyik ki, vizasız rejim müxtəlif məqsədlər üçün həyata keçirilə bilən qısamüddətli səfərlərə aiddir: turizm, ailə üzvlərinə/qohumlara baş çəkmək, işgüzar görüşlər, qısamüddətli təhsil və mübadilə proqramları/təlimlər, kurslar, iştirak mədəni və ya elmi tədbirlərdə, müalicədə və s.

Vizasız səyahət uzunmüddətli səfərlərə, məsələn, təhsil, iş və ya digər məqsədlər üçün tətbiq edilmir. Avropa İttifaqı/Şengen üzvü olan ölkənin ərazisində uzun müddət qalmaq arzusunda olan Gürcüstan vətəndaşları Gürcüstanda akkreditə olunmuş müvafiq ölkənin konsulluğuna viza üçün müraciət etməlidirlər.

Avropa İttifaqı/Şengen ölkəsinin ərazisində qalma müddəti 90 gündən çox olarsa, Gürcüstan vətəndaşı qeyri-qanuni sayılır və readmissiya olunacaq, yəni Gürcüstana qaytarılacaq. Qeyd etmək lazımdır ki, belə bir faktdan sonra vətəndaşın Şengen zonasına girişi 5 il müddətinə məhdudlaşdırılacaq və ya 3000 avro məbləğində cərimə olunacaq.

Eləcə də, Şengen/Avropa İttifaqı ərazisinə daxil olmaq üçün Gürcüstan vətəndaşı üçün vacibdir:

  • ictimai asayiş və daxili təhlükəsizlik üçün təhlükə yaradan və yuxarıda göstərilən ölkələrdən ən azı birinə girişi qadağan edilən şəxslərin siyahısında olmamalıdır;
  • Hər hansı bir Şengen/Avropa İttifaqına üzv dövlətdə ən azı 1 il müddətinə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılan cinayət əməlinə görə məhkum edilməmiş olmalıdır;
  • ölkədən çıxarılma (deportasiya) və ya geri qaytarılma (readmissiya) haqqında qərarın obyekti olmamalıdır;
  • Onun cinayət fəaliyyətində iştirakına dair təkzibedilməz sübutlar və ya belə bir qərar olmamalıdır.

Şengen zonasını biometrik pasportla keçən Gürcüstan vətəndaşı ən qısa müddətdə müəyyən edilə biləcək. Nəticə etibarilə, pozuntu halında onun sonrakı illər ərzində Şengen zonasına daxil olması tamamilə qadağan edilə bilər.

Assosiativlik sazişi imzalanana qədər Avropa İttifaqında istehsal olunan məhsullar yüksək keyfiyyət və yüksək qida təhlükəsizliyi standartlarına görə, Gürcüstan bazarına maneəsiz daxil olub. 2014-cü ildə imzalanmış Assosiativlik sazişi gürcü sahibkarlarına mərhələli şəkildə Avropa İttifaqı standartlarına keçməyə kömək edir ki, bu da Gürcüstanda istehsal olunan məhsulların təkcə Gürcüstan bazarında deyil, həm də Avropa və digər beynəlxalq bazarlarda yüksək keyfiyyətli və rəqabətqabiliyyətli olması deməkdir. Nəzərə almaq lazımdır ki, qeyd olunan standarta nail olmaq üçün gürcü sahibkarlarına müəyyən müddət verilir və istehsal olunan məhsulun keyfiyyətinin yüksəldilməsi, tədarükün sabitliyi və rəqabət mühitinin yaradılması məqsədilə Avropa İttifaqı tərəfindən Gürcüstana maliyyə yardımı ayrılır. .

Avropa İttifaqı standartlarına çatmaq üçün gürcü sahibkarlarına müəyyən müddət verilir və Gürcüstana ayrılan maliyyə yardımı alətləri ilə Avropa İttifaqı bu dəyişiklikləri addım-addım və mümkün qədər ağrısız şəkildə həyata keçirməyə təşviq edir.

Bu razılaşmanın nəticəsi olaraq, Gürcüstanda istehsal olunan məhsulların Avropa İttifaqı bazarına ixracının payı (reeksport xaricində eksport) əhəmiyyətli dərəcədə artır – xüsusən, DCFTA tətbiq olunana qədər, , Gürcüstandan Avropa İttifaqına ixrac edilən məhsulların yalnız 65%-i Gürcüstanda istehsal edilirdi, 2019-cu ilin məlumatlarına görə bu rəqəm 24% artıb və artıq ixracın 89%-ni təşkil edir. Əhəmiyyətlidir ki, malların ixracının şaxələndirilməsi və artırılması ilə yanaşı, Avropa İttifaqında ixrac edən şirkətlərin sayı 2019-cu il vəziyyətinə 2014-cü illə müqayisədə 61% artaraq 910 şirkət təşkil edib.

Gürcüstanla Avropa İttifaqı arasında ticarətin digər dövlətlərlə ticarət dövriyyəsinə və ümumilikdə iqtisadi əməkdaşlığa heç bir təsiri yoxdur. Avropa İttifaqı ilə Assosiativlik sazişi və digər əməkdaşlıq formatları heç bir mərhələdə Gürcüstanın ticarət tərəfdaşlarının prioritetləşdirilməsini müzakirə etmir. Üstəlik, demək olar ki, Avropaya inteqrasiya prosesində nəzərdə tutulan və indiki islahatlar Gürcüstanda istehsal olunan məhsulların dünya miqyasında keyfiyyətini və imicini daha da artıracaq. Bütün bunlar ölkəyə ixracını daha da şaxələndirməyə, yüksək gəlir əldə etməyə və müxtəlif ticarət tərəfdaşları, o cümlədən Çin, MDB ölkələri və digər ölkələrlə əlaqələrin dərinləşməsinə kömək edəcək.

Avropa İttifaqı və Avropa Dəstəsi (Team Europe) Gürcüstana Covid-19 pandemiyası ilə mübarizədə kömək etmək üçün yeni vəsaitlərin cəlb edilməsi və mövcud vəsaitləri bölüşdürmək üçün təxminən 1,5 milyard lari səfərbər edib. Bu məbləğin demək olar ki, 2/3 hissəsi qrant, qalanı isə güzəştli kredit şəklində təqdim olunur. Bu, Avropa İttifaqı tərəfindən dünyanın istənilən xarici ölkəsinə adambaşına verilən yardımın ən yüksək göstəricilərindən biridir və bu, görünməmiş böhran zamanı Avropa İttifaqının Gürcüstana göstərdiyi güclü həmrəyliyi təsdiqləyir.

Sözügedən yardım Gürcüstan hökuməti tərəfindən Covid-19 böhranını aradan qaldırmaq və səylərini gücləndirmək üçün yönəldilib. Buraya antiböhran iqtisadi planı və ölkənin makroiqtisadi sabitliyini təmin etmək üçün yeni regional/kənd və kənd təsərrüfatının inkişafı proqramları daxildir. Konkret olaraq, Avropa İttifaqının dəstəyi səhiyyə, sosial sahə, iqtisadiyyatın bərpası və s. kimi sahələrdə tədbirləri əhatə edir.