ՆԱՏՕ-ին անդամակցելը նշանակում է երկրի պաշտպանունակության և կայունության ամրապնդում՝ սա նախապայման է ժողովրդավարական և կայուն միջավայր ստեղծելու համար։
ՆԱՏՕ-Վրաստան համագործակցության պատմությունը
Խորհրդային Միության փլուզումից հետո նախկին խորհրդային հանրապետությունները բախվեցին մեծ մարտահրավերների՝ հակամարտություններ, տնտեսական լճացում, կոռուպցիա և անգործունակ պետական ինստիտուտներ. սրանք ընդամենը 1990-ական թվականների հետխորհրդային տարածքին բնորոշ խնդիրների փոքր ցանկն է, թեև հիմնական խնդիրը մնում էր անվտանգության հարցը, որը Վրաստանի նման փոքր երկրի համար ավելի կարևոր էր։
Նախկին խորհրդային հանրապետություններից մի քանիսը գերադասեցին մնալ Մոսկվայի ուղեծրում, իսկ մյուսները շարունակեցին զարգանալ արևմտյան ուղղությամբ։ Նշված հանրապետություններից այսօրվա դրությամբ միայն Լիտվան, Լատվիան և Էստոնիան են դարձել արևմտյան աշխարհի մաս։ Ուստի, Մերձբալթյան երկրների օրինակը ուշագրավ ու խոստումնալից է ժողովրդավարական փոխակերպման ենթարկվող երկրների համար։
Անդամակցության գործիքները
Վրաստանը շարունակում է հաջողությամբ իրականացնել ՆԱՏՕ-Վրաստան համագործակցության գոյություն ունեցող մեխանիզմներն ու ձևաչափերը, ինչը նպաստում է Վրաստանի պաշտպանունակության ամրապնդմանը, անվտանգության ոլորտում ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների հետ ավելի սերտ համագործակցության զարգացմանը և ՆԱՏՕ-ի հետ համատեղելիության աճին։ ՆԱՏՕ-Վրաստան համագործակցության մեխանիզմներն են.
Կարևոր ամսաթվերը
Ընթացիկ տարվա հուլիսի 11-12-ին Վիլնյուսում կայացած ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովը պատմական նշանակություն ուներ։ Ֆինլանդիան որպես անդամ առաջին անգամ էր մասնակցում Հյուսիսատլանտյան խորհրդի նիստերին, իսկ Շվեդիան, որպես ապագա անդամ, գագաթնաժողովին մասնակցում էր հրավիրված երկրի կարգավիճակով։ ՆԱՏՕ-ի հաջորդ ընդլայնումն ընդգծում է, որ Դաշինքը հավատարիմ է մնում բաց դռների քաղաքականությանը, և որ ոչ մի արտաքին ուժ չի կարող ազդել այս գործընթացի վրա։ Բացի այդ, Դաշինքի անդամները գագաթնաժողովում պայմանավորվել են, որ Ուկրաինան Դաշինքին կմիանա առանց անդամակցության գործողությունների ծրագրի՝ MAP-ի , երբ երկիրը կկատարի անդամակցության համար անհրաժեշտ բոլոր պայմանները։ Վիլնյուսի գագաթնաժողովում կարևոր քաղաքական և գործնական որոշումներ են ընդունվել Ուկրաինային աջակցությունն ուժեղացնելու համար, ներառյալ ՆԱՏՕ-Ուկրաինա խորհրդի ստեղծումը:
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Եվրոպայում ընթացող առաջին լայնածավալ պատերազմի ֆոնին անդամ երկրների ղեկավարները կարևոր ռազմավարական որոշումներ են կայացրել Դաշինքի ամրապնդման և հարմարեցման ուղղությամբ. դաշնակիցները սպառնալիքների զսպման նպատակով հաստատել են Կոնվենցիական և հիբրիդային նոր տարածաշրջանային պաշտպանական պլաններ։ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրները պայմանավորվել են պաշտպանության ոլորտում ներդրումների ավելացման մասին։ Դաշինքն ընդլայնել է գործընկերների հետ համագործակցության տարածքը։
Գագաթնաժողովին վրացական պատվիրակությունը մասնակցել է Արտաքին գործերի նախարարի գլխավորությամբ: Կարևոր է գագաթնաժողովի եզրափակիչ փաստաթղթում Վրաստանին նկատմամբ արտահայտված աջակցությունն ինչպես քաղաքական, այնպես էլ գործնական հարթության մեջ։ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների կողմից հաստատվեց պատրաստակամություն, որ կշարունակվի աշխատանքը Բուխարեստի գագաթնաժողովում ընդունված որոշման իրականացման ուղղությամբ, որ Վրաստանը կդառնա ՆԱՏՕ-ի անդամ։
Ողջունելի է ՆԱՏՕ-ի հաստատուն և միանշանակ դիրքորոշումը, որ անընդունելի են ինքնիշխան երկրների արտաքին և անվտանգության քաղաքականության ընտրության սահմանափակման փորձերը։
Ստեղծված համալիր անվտանգության միջավայրի նախատեսմամբ, հատկապես ուշագրավ է Դաշինքի կողմից ամրագրված անսասան աջակցությունը Վրաստանի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության նկատմամբ, ինչպես նաև կոչը, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը դուրս հանի Վրաստանի տարածքում անօրինական կերպով գտնվող օկուպացիոն ուժերը և չեղարկի Վրաստանի շրջանների այսպես կոչված անկախության ճանաչումը։ Գագաթնաժողովի եզրափակիչ պաշտոնական հաղորդագրության մեջ ՆԱՏՕ-ն վերահաստատեց համաշխարհային անվտանգության մեջ Վրաստանի կողմից կատարված նշանակալի ներդրումը։ Ընդունվել են նաև որոշումներ Վրաստանի պաշտպանական հնարավորությունների և համատեղելիության ամրապնդման տեսանկյունից։ Վրաստանի մասնակցությունը Վիլնյուսի գագաթնաժողովին ՆԱՏՕ-Վրաստան համագործակցության ռազմավարական կարևորության և Վրաստանի ինտեգրման գործընթացի անշրջելիության հերթական հաստատումն է:
Արտաքին գործերի նախարարության հայտարարությունը Վիլնյուսի գագաթնաժողովի վերաբերյալ՝ https://mfa.gov.ge/news/553327-saqartvelos-sagareo-saqmeta-saministros-gantskhadeba-nato-s-vilniusis-samittan-dakavshirebit ,
Վիլնյուսի գագաթնաժողովի պաշտոնական հաղորդագրությունը՝ https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_217320.htm
2022 թվականի հունիսի 28-ից 30-ը քաղաք Մադրիդում կայացած ՆԱՏՕ-ի անդամ պետությունների ղեկավարների գագաթնաժողովում հաստատվել է «Վրաստանին հարմարեցված օգնության միջոցառումների փաստաթուղթը»։ Փաստաթուղթը կոնկրետ միջոցառումներ է պարունակում Վրաստանի պաշտպանունակության հետագա զարգացման և այդ գործընթացում ՆԱՏՕ-ի առավել արդյունավետ ներգրավման համար
2020 թվականի դեկտեմբերին ՆԱՏՕ-ի արտգործնախարարները հավանություն են տվել Վրաստանի համար նորացված էական փաթեթին (SNGP), որը պարունակում է կարևոր տարրեր Վրաստանի պաշտպանական կարողությունների հետագա ամրապնդման համար։
2019 թվականի հոկտեմբերի 3-ից 4-ը Վրաստանում, ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի տեղակալ Ռոուզ Գոթմյոլերի գլխավորությամբ Բաթումիում կայացել է Հյուսիսատլանտյան խորհրդի հինգերորդ այցը։ Այցի շրջանակում կայացած ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստում ընդունվել է համատեղ հայտարարություն, ըստ որի դաշնակիցները բարձր են գնահատել Վրաստանում ընթացող ժողովրդավարական բարեփոխումները։ Դաշնակիցները որոշել են թարմացնել և կատարելագործել ՆԱՏՕ-Վրաստան Հիմնական փաթեթը (SNGP): Այցի շրջանակներում նրանք եղել են Բաթումիի նավահանգստում, որտեղ այցելել են «Դիոսկուրիա» և «Օչամչիրե» նավերը և հանդիպել ՆԱՏՕ-ի «Գործողությունների հայեցակարգային հնարավորությունների» (OCC) գործընթացում ընդգրկված առափնյա պահպանության աբորդաժի խմբերին։
2019 թվականի ապրիլի 3-ից 4-ը Վաշինգտոնում ՆԱՏՕ-ի արտաքին գործերի նախարարների հանդիպման ժամանակ դաշնակիցներն ընդունել են միջոցառումների փաթեթ, որն ուղղված է ՆԱՏՕ-ի իրավիճակային իրազեկվածության բարձրացմանը Սևծովյան տարածաշրջանում և Վրաստանին և Ուկրաինային աջակցությանը մեծացմանը: Ստացված փաթեթի շրջանակներում ամրապնդվել է համագործակցությունն այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են առափնյա պահպանության ուսուցումը, նավահանգիստների այցելությունները, ուսուցումը և տեղեկատվության փոխանակումը: Նշենք, որ Վրաստանի արտաքին գործերի նախարար Դավիթ Զալկալիանին մասնակցել է ԱՄՆ-ի կազմակերպված Ատլանտյան խորհրդի, ԱՄՆ Գերմանական Մարշալի հիմնադրամի և Մյունխենի միջազգային կոնֆերանսի կողմից համակազմակերպված ՆԱՏՕ-ի նախարարական զուգահեռ միջոցառմանը` «NATO Engages: The Alliance at 70 Years»։
2019 թվականի մարտի 28-ին ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում կայացել է Սև ծովի անվտանգության հարցերով ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստը, որում Վրաստանի արտգործնախարար Դավիթ Զալկալիանին դիմել է դաշնակիցներին։
2019 թվականի մարտի 27-ից 28-ը ՆԱՏՕ-ի ռազմական կոմիտեն երրորդ անգամ այցելեց Վրաստան։ Այցի շրջանակներում ՆԱՏՕ-ի ռազմական կոմիտեի անդամներն այցելել են Համատեղ զորավարժանքների և գնահատման կենտրոն (JTEC) և ներկա գտնվել ՆԱՏՕ-Վրաստան համատեղ զորավարժություններին։
2019 թվականի մարտի 24-ից 25-ը ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգն այցելել է Վրաստան և հանդիպումներ ունեցել Վրաստանի գործադիր և օրենսդիր իշխանությունների ներկայացուցիչների հետ։ Յենս Ստոլտենբերգն այցելել է նաև ՆԱՏՕ-ի Համատեղ զորավարժանքների և գնահատման կենտրոն (JTEC) և մասնակցել Կենտրոնի կողմից կազմակերպված ՆԱՏՕ-Վրաստան զորավարժություններին։
2019 թվականի մարտի 18-29-ը ՆԱՏՕ-Վրաստան Համատեղ զորավարժանքների և գնահատման կենտրոնում (JTEC) տեղի ունեցավ ՆԱՏՕ-Վրաստան երկրորդ զորավարժությունը։ «ՆԱՏՕ-Վրաստան զորավարժություններ 2019»-ը Վրաստանի պաշտպանության ուժերի գլխավորությամբ անցկացվող առաջին համատեղ բազմազգ բրիգադի մակարդակի հրամանատարաշտաբային զորավարժություն էր։ Դրան մասնակցում էին շուրջ 350 զինվորական և քաղաքացիական անձնակազմ ՆԱՏՕ-ի 21 անդամներից և 3 գործընկեր երկրներից։
2018 թվականի դեկտեմբերի 4-ին ՆԱՏՕ-ի արտաքին գործերի նախարարության շրջանակներում ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում՝ Բրյուսելում, տեղի ունեցավ Հյուսիսատլանտյան խորհրդի նիստ՝ Վրաստանի և Ուկրաինայի հետ արտաքին գործերի նախարարների մակարդակով։ Հանդիպմանը քննարկվել են Վրաստանի եվրաատլանտյան ինտեգրման, տարածաշրջանային ու սևծովյան անվտանգության հարցեր։ Նախարարների մակարդակում կայացած «Հզոր աջակցություն» առաքելության երկրների հանդիպմանը մասնակցել է նաև Վրաստանի արտաքին գործերի նախարարը։
2018 թվականի հուլիսի 11-12-ը ՆԱՏՕ-ի Բրյուսելի գագաթնաժողովի շրջանակներում Վրաստանը մասնակցել է Վրաստանի և Ուկրաինայի հետ դաշնակիցների հանդիպմանը՝ պետությունների ղեկավարների մակարդակով։ Հարկ է նշել, որ սա առաջին անգամն էր, որ ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովում Վրաստանի թեմայով հանդիպում կայացավ ամենաբարձր մակարդակով, որտեղ, ի թիվս այլ հարցերի, վրացական կողմը հնարավորություն ունեցավ քննարկելու երկրի ինտեգրման դինամիկան և ՆԱՏՕ-ին անդամակցության ճանապարհին ձեռնարկվելիք կոնկրետ քայլերը։ Հատկապես ուշագրավ է ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի շրջանակներում գագաթնաժողովում ընդունված ՆԱՏՕ-Վրաստան հռչակագիրը, որում դաշնակիցները ևս մեկ անգամ հաստատեցին Բուխարեստի գագաթնաժողովում ընդունված որոշումը, որ Վրաստանը կդառնա ՆԱՏՕ-ի անդամ և նշեց, որ Վրաստանն ունի բոլոր գործիքները Դաշինքին միանալու համար։
2017 թվականի մայիսի 26-ից 29-ը Վրաստանում առաջին անգամ տեղի ունեցավ ՆԱՏՕ-ի խորհրդարանական վեհաժողովի գարնանային նստաշրջանը։
2017 թվականի մարտի 2-3-ը ՆԱՏՕ-ի ռազմական կոմիտեն պաշտոնական այցով եղել է Վրաստանում։ Այցի շրջանակներում ՆԱՏՕ-ի ռազմական կոմիտեն այցելել է օկուպացիոն գիծ։
2016 թվականի սեպտեմբերի 7-ից 8-ը կայացավ Հյուսիսատլանտյան խորհրդի չորրորդ անընդմեջ այցը Վրաստան։ Այցի շրջանակներում Հյուսիսատլանտյան խորհուրդն այցելել է ՆԱՏՕ-Վրաստան Համատեղ զորավարժանքների և գնահատման կենտրոն։
2016 թվականի հուլիսի 8-ից 9-ը ՆԱՏՕ-ի Վարշավայի գագաթնաժողովի շրջանակներում առաջին անգամ տեղի ունեցավ ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստը (ԱԳ նախարարների մակարդակով): Նիստին ընդունվել է համատեղ հայտարարություն, որը ներառում է ՆԱՏՕ-ին Վրաստանի ինտեգրման գործընթացի հետ կապված բոլոր ասպեկտները։ Գագաթնաժողովի հռչակագրում դաշնակիցները վերահաստատել են ՆԱՏՕ-ի անսասան աջակցությունը Վրաստանի տարածքային ամբողջականությանն ու ինքնիշխանությանը և կոչ են արել Ռուսաստանին չեղարկել Աբխազիան և Հարավային Օսիան որպես անկախ պետություններ ճանաչելու որոշումը և իր զինված ուժերը դուրս բերել Վրաստանից։
2015 թվականի դեկտեմբերի 2-ին ՆԱՏՕ-ի ԱԳ նախարարների նիստում հայտարարություն է ընդունվել «Բաց դռների» քաղաքականության վերաբերյալ։ Փաստաթղթում առաջին անգամ հրապարակայնորեն հաստատվել է, որ Վրաստանն ունի բոլոր գործնական մեխանիզմները ՆԱՏՕ-ին անդամակցելուն նախապատրաստվելու համար։
2015 թվականի օգոստոսի 27-ին Վրաստան կատարած այցի շրջանակներում ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը Վրաստանի նախագահի և վարչապետի հետ մասնակցել է ՆԱՏՕ-Վրաստան Համատեղ զորավարժանքների և գնահատման կենտրոնի բացմանը։
2015 թվականի օգոստոսի 26-27-ը ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը այցելեց Վրաստան և հանդիպումներ ունեցավ Վրաստանի գործադիր և օրենսդիր իշխանությունների ներկայացուցիչների հետ։
2015 թվականի մայիսի 13-ից 14-ը Վրաստանի արտաքին գործերի նախարար Թուրքիայի քաղաք Անթալիայում մասնակցել է ՆԱՏՕ-ի արտաքին գործերի նախարարության շրջանակներում անցկացված «Վճռական աջակցություն» (Resolute Support) հանդիպմանը։
2015 թվականի փետրվարի 5-ին պաշտպանության նախարարների մակարդակով կայացել է ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստը, որում ընդունվել է համատեղ հայտարարություն։
2014 թվականի սեպտեմբերի 4-5-ը կայացել է ՆԱՏՕ-ի Ուելսի գագաթնաժողովը, որտեղ դաշնակիցները որոշում են կայացրել Վրաստանի հետ «Էական փաթեթ» մշակելու մասին, որի հիմնական նպատակը ՆԱՏՕ-ի հետ համատեղելիության բարձրացումն է, պաշտպանական կարողությունների զարգացումը և Վրաստանին անդամակցության նախապատրաստելը: Գագաթնաժողովին Վրաստանը հրավիրվել է «Գործընկերության համատեղելիության նախաձեռնությանը» և «Հզորացված կարողությունների խմբին»։ Գագաթնաժողովի հռչակագրում դաշնակիցների կողմից նշվել է, որ ՆԱՏՕ-ն և Վրաստանն արդեն ունեն փոխգործակցության անհրաժեշտ մեխանիզմներ, որոնք երկիրը կհասցնեն վերջնական նպատակին՝ Դաշինքին անդամակցելուն։ Դաշնակիցները վերահաստատեցին ՆԱՏՕ-ի հաստատակամ և անսասան աջակցությունը Վրաստանի տարածքային ամբողջականությանը և օկուպացված շրջանները չճանաչելու քաղաքականությանը և կոչ արեցին Ռուսաստանին դուրս բերել «զինված ուժերը Վրաստանից» և պարտավորվել ուժ չկիրառել:
2014 թվականի փետրվարի 11-ից 12-ը Վրաստան առաջին անգամ այցելել է ՆԱՏՕ-ի ռազմական կոմիտեն՝ Դաշինքի ռազմական կոմիտեի նախագահ, գեներալ Կնուդ Բարտելսի գլխավորությամբ։
2013 թվականի հունիսի 26-ից 27-ը Վրաստանում տեղի ունեցավ Հյուսիսատլանտյան խորհրդի երրորդ այցը ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենի գլխավորությամբ։ Վրաստանի վարչապետի հետ ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստում դաշնակիցները դրական են գնահատել Վրաստանում ընթացող ժողովրդավարական բարեփոխումները և ևս մեկ անգամ հաստատել իրենց հավատարմությունը Բուխարեստի գագաթնաժողովում ընդունված որոշմանը, որ Վրաստանը կդառնա ՆԱՏՕ-ի անդամ։
2012 թվականի մայիսի 20-ից 21-ը Չիկագոյում տեղի ունեցավ ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովը։ Դաշնակիցների կողմից արված հայտարարությունը վերահաստատեց Բուխարեստի գագաթնաժողովում ընդունված որոշումը, որ Վրաստանը կդառնա ՆԱՏՕ-ի անդամ և ընդգծեց ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի (NGC) և Տարեկան ազգային ծրագրի (ANP) առաջատար դերը՝ Բուխարեստի գագաթնաժողովին սկսված գործընթացը վերահսկելու հարցում։ Հարկ է նշել, որ Դաշինքը Վրաստանը խմբավորել է 3 Բալկանյան երկրների (Հարավսլավիայի նախկին հանրապետություն Մակեդոնիա, Չեռնոգորիա և Բոսնիա-Հերցեգովինա) հետ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու հավակնող երկրների կարգավիճակով։ ՆԱՏՕ-ի անդամները կրկին հայտնել են իրենց անսասան աջակցությունը Վրաստանի տարածքային ամբողջականությանն ու ինքնիշխանությանը, ողջունել են Վրաստանի հանձնառությունը ուժի չկիրառման հարցում և կոչ են արել Ռուսաստանին պատասխան գործողության: Դաշնակիցները կրկին կոչ են արել Ռուսաստանին չեղարկել Վրաստանի Հարավային Օսիայի և Աբխազիայի տարածաշրջանների անկախությունը ճանաչելու որոշումը։
2011 թվականի դեկտեմբերի 7-ին ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում տեղի ունեցավ Դաշինքի անդամ երկրների արտաքին գործերի նախարարների հանդիպումը, որի ընթացքում ընդունվեց կոմյունիկե, որում Վրաստանը նշվում էր որպես Դաշինքին միանալու հավակնորդ գործընկեր (aspirant partner) Չեռնոգորիայի, Բոսնիա-Հերցեգովինայի և Հարավսլավիայի նախկին հանրապետություն Մակեդոնիայի հետ միասին։
2011 թվականի նոյեմբերի 9-ից 10-ը ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենի գլխավորությամբ Վրաստան էր այցելել Հյուսիսատլանտյան խորհուրդը։ ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստում ընդունվել է համատեղ հայտարարություն, ըստ որի՝ 29 երկրներ (ՆԱՏՕ-ի 28 անդամ երկրներ և Վրաստանը) ողջունել են Վրաստանի ձեռքբերումները բարեփոխումների գործընթացում, հավատարմություն են հայտնել Բուխարեստի գագաթնաժողովի որոշմանը և Վրաստանի տարածքային ամբողջականությանն ու ինքնիշխանությանը։
2011 թվականի մայիսի 16-ին Բրյուսելում գտնվող ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում բացվել է լուսանկարչական ցուցահանդես՝ նվիրված վրացական զորակազմի մասնակցությանը ISAF օպերացիային։ ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում ընդհանուր առմամբ ցուցադրվել է 73 լուսանկար, որոնք պատկերում են վրացի զինվորների գործունեությունը Աֆղանստանում, ինչպես նաև նրանց հարաբերությունները տեղի բնակչության հետ։ Լուսանկարների ցուցահանդեսը պատրաստվել է ՆԱՏՕ-ում Լիտվայի պատվիրակության աջակցությամբ։
2011 թվականի ապրիլի 15-ին Բեռլինում տեղի ունեցավ ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստը արտգործնախարարների մակարդակով։ ՆԱՏՕ-Վրաստան հարաբերությունների պատմության մեջ առաջին անգամ հանդիպմանը համատեղ հայտարարություն է ընդունվել։
2011 թվականի ապրիլի 7-ին այս պաշտոնում առաջին անգամ պաշտոնական այցով Վրաստան ժամանեց Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցիչ Ջեյմս Ապատուրայը։
2010 թ նոյեմբերի 19-ից 20-ը քաղաք Լիսաբոնում կայացել է Հյուսիսատլանտյան դաշինքի գագաթնաժողովը, որտեղ հաստատվել է ՆԱՏՕ-ի նոր ռազմավարական հայեցակարգը։ Լիսաբոնի գագաթնաժողովի հռչակագրում դաշնակիցները վերահաստատել են իրենց հավատարմությունը ՆԱՏՕ-ի Բուխարեստի գագաթնաժողովի որոշմանը և նշել, որ Վրաստանը կդառնա ՆԱՏՕ-ի անդամ երկիր։ ՆԱՏՕ-ի երկրներն իրենց աջակցությունն են հայտնել Վրաստանի ինքնիշխանությանն ու տարածքային ամբողջականությանը միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններում։ Գագաթնաժողովի ընթացքում կայացել է նաև Աֆղանստանում Միջազգային անվտանգության աջակցության ուժերի (ISAF) գործողությանը մասնակցող երկրների բարձր մակարդակի հանդիպումը։
2010 թվականի նոյեմբերի 16-ին Վարշավայում կայացած լիագումար նիստում ՆԱՏՕ-ի Խորհրդարանական վեհաժողովը «Վրաստանում առկա իրավիճակի մասին» բանաձև է ընդունել։ Բանաձևը Վրաստանի տարածքում ռուսական զորքերի ներկայությունը գնահատում է որպես Եվրամիության միջնորդությամբ 2008 թվականի օգոստոսի 12-ին ձեռք բերված հրադադարի համաձայնագրի խախտում և ինքնիշխան երկրի տարածքի օկուպացիա։ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների խորհրդարանականները կոչ են անում Ռուսաստանին «վերացնել էթնիկ զտումների հետևանքները» և ապահովել բոլոր բռնի տեղահանվածների անվտանգ և արժանապատիվ վերադարձն իրենց տներ։
2010 թվականի հոկտեմբերի 29-ին ՆԱՏՕ-ի ռազմական կոմիտեի նախագահ, ծովակալ Ջամպաոլո Դի Պաոլան պաշտոնական այցով ժամանել է Վրաստան։ Նա հանդիպումներ է ունեցել խորհրդարանի նախագահի, արտաքին գործերի նախարարի, պաշտպանության նախարարի, եվրոպական և եվրատլանտյան կառույցներում ինտեգրման հարցերով պետնախարարի և Անվտանգության խորհրդի քարտուղարի տեղակալի հետ։
2010 թվականի հոկտեմբերի 1-ին պաշտոնական այցով Վրաստան էր ժամանել ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենը։ Նա հանդիպումներ է ունեցել Վրաստանի Նախագահի, վարչապետի, արտաքին գործերի նախարարի, պաշտպանության նախարարի և խորհրդարանի նախագահի հետ։ Այցի շրջանակներում գլխավոր քարտուղարը հանդիսավոր կերպով բացեց ՆԱՏՕ-ի կապի գրասենյակը։
2010 թվականի մարտի 25-ին տեղի ունեցավ Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլիի և ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենի հանդիպումը։ Կողմերը խոսել են Վրաստան-ՆԱՏՕ համագործակցության և եվրաատլանտյան ինտեգրման գործընթացի զարգացման մասին։
2010 թվականի մարտի 12-ին ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում տեղի ունեցավ ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստը դեսպանների մակարդակով։ Հանդիպմանը վրացական կողմը Դաշինքին ներկայացրել է Վրաստանի 2010 թվականի տարեկան ազգային ծրագիրը և օկուպացված տարածքների նկատմամբ Վրաստանի պետական ռազմավարությունը։ Հանդիպմանը հատուկ երախտագիտություն է հայտնել Վրաստանին Աֆղանստանում ՆԱՏՕ-ի գլխավորած Անվտանգության աջակցության միջազգային ուժերի (ISAF) գործողության մեջ ունեցած նշանակալի ավանդի համար։
2009 թ․ նոյեմբերի 18-ին ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում կայացել է ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստը, որտեղ քննարկվել են Վրաստանի կողմից Տարեկան ազգային ծրագրի (ANP) իրականացման և ՆԱՏՕ-Վրաստան հարաբերությունների ապագա ծրագրերը։
2009 թ․ հունիսի 17-ին ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում տեղի է ունեցել ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստ՝ քաղաքական կոմիտեի մակարդակով։
2009 թվականի մայիսի 24-26-ը Վրաստան էր այցելել Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցիչ Ռոբերտ Սիմոնսը։ Այցի շրջանակներում ՆԱՏՕ-ի կողմին պաշտոնապես փոխանցվել է Վրաստանի առաջին տարեկան ազգային ծրագիրը։
2009 թվականի մայիսի 6-ին ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում տեղի ունեցավ ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի երկու հանդիպում՝ դեսպանների և գլխավոր շտաբի պետերի մակարդակով: Դեսպանների մակարդակով կայացած նիստում քննարկվել են ՆԱՏՕ-ի Ստրասբուրգի գագաթնաժողովից հետո ՆԱՏՕ-ի և Վրաստանի համագործակցության օրակարգային հարցերը։ Դաշինքին տեղեկություններ են տրամադրվել նաև օկուպացված տարածքներում տիրող իրավիճակի և Վրաստանում տիրող քաղաքական իրավիճակի մասին։ Գլխավոր շտաբների պետերի մակարդակով կայացած ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստում քննարկվել են Վրաստանի զինված ուժերում ընթացիկ բարեփոխումներն ու ՆԱՏՕ-ին ինտեգրվելու նպատակով իրականացվելիք միջոցառումները։
2009 թվականի ապրիլի 16-ին ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում տեղի ունեցավ ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստը քաղաքական կոմիտեի մակարդակով, որին վրացական կողմը ներկայացրեց Վրաստանի 2009 թվականի տարեկան ազգային ծրագրի նախագիծը։
2009 թվականի ապրիլի 3-4-ը Ստրասբուրգում և Քելում, Ֆրանսիա-Գերմանիա, կայացած ՆԱՏՕ-ի հոբելյանական գագաթնաժողովում ընդունված որոշումներով Դաշինքի անդամ երկրները վերահաստատում են իրենց հավատարմությունը Բուխարեստի գագաթնաժողովում ստանձնած պարտավորություններին։ Ինչն ինքնին վկայում է ՆԱՏՕ-ին Վրաստանի ինտեգրման գործընթացի անշրջելիության վերաբերյալ Դաշինքի արդեն իսկ հնչեցրած դիրքորոշման ամրապնդման մասին։
2009 թվականի փետրվարի 4-ին Բրյուսելում ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում կայացավ ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստը, որը նվիրված էր Վրաստանի կողմից Անհատական գործընկերության գործողությունների ծրագրի (IPAP) կատարման գնահատմանը և ՆԱՏՕ-Վրաստան համագործակցության ապագա ծրագրերի քննարկմանը:
2008 թվականի դեկտեմբերի 3-ին Բրյուսելում, ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում, տեղի ունեցավ ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի նիստը արտգործնախարարների մակարդակով։ ՆԱՏՕ-ի ԱԳ նախարարների որոշմամբ՝ Դաշինքը առավելագույնի կհասցնի Վրաստանի հետ համագործակցությունը ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի միջոցով։ Ամենամյա ազգային ծրագիրը կմշակվի և կքննարկվի ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի շրջանակներում։
2008 թվականի նոյեմբերի 18-ին Իսպանիայի Վալենսիա քաղաքում տեղի ունեցավ ՆԱՏՕ-ի Խորհրդարանական վեհաժողովի լիագումար նիստը, որտեղ ընդունվեց փաստաթուղթ ռուս-վրացական հակամարտության վերաբերյալ։ Փաստաթուղթը մտահոգություն է հայտնում Ռուսաստանի գործողությունների վերաբերյալ։
2008 թվականի սեպտեմբերի 15-ից 16-ը Հյուսիսատլանտյան խորհրդի և ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի Վրաստան կատարած պաշտոնական այցի շրջանակներում ստորագրվել է ՆԱՏՕ-Վրաստան հանձնաժողովի հիմնադիր շրջանակային փաստաթուղթը և կայացել Հանձնաժողովի առաջին նիստը։
2007 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Բրյուսելում՝ ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում, տեղի ունեցավ բարձր մակարդակի քաղաքական հանդիպում՝ նվիրված 26+1 ձևաչափով հակամարտությունների կարգավորման խնդրին։
2006 թվականի դեկտեմբերի 14-ին Բրյուսելում՝ ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում, տեղի ունեցավ Դաշինքի և Վրաստանի միջև ինտենսիվ երկխոսության շրջանակներում առաջին խորհրդատվությունը, որտեղ քննարկվեցին ընթացիկ ինտենսիվ երկխոսության և հանդիպումների ժամանակացույցի հետ կապված հարցեր։
2006 թվականի սեպտեմբերի 21-ին Նյու Յորքում տեղի ունեցավ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների արտգործնախարարների ոչ պաշտոնական հանդիպումը, որտեղ որոշում կայացվեց ինտենսիվ երկխոսություն սկսել Վրաստանի հետ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու հարցերի շուրջ։ Վրաստանի կողմից ինտենսիվ երկխոսության նախաձեռնումը կարևոր քայլ է գործընկերության ձևաչափից անդամակցության թեկնածուի ձևաչափին անցնելու համար։ Ինտենսիվ երկխոսությունը Դաշինքի և Վրաստանի միջև երկկողմ համագործակցության մեխանիզմ է, որի հիմնական նպատակն է հող նախապատրաստել MAP-ին (Անդամակցության գործողությունների ծրագիր) երկրի անցման համար։
2005 թվականի սեպտեմբերի 26-ից 29-ը Անհատական գործընկերության գործողությունների ծրագրի (IPAP) իրականացման միջանկյալ գնահատող խումբը Թբիլիսիում էր՝ IPAP-ի ոչ պաշտոնական հանդիպման առնչությամբ: 2005 թվականի հոկտեմբերի 5-ին խորհրդատվություններ են տեղի ունեցել ՆԱՏՕ-ի միջազգային ծառայության ներկայացուցիչների հետ։
2005 թվականի փետրվարի 14-ից ուժի մեջ է մտել «Վրաստանի և Հյուսիսատլանտյան դաշինքի միջև ՆԱՏՕ-ի «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» ծրագրի կապի սպա նշանակելու մասին» համաձայնագիրը, որի հիման վրա Վրաստան է գործուղվել Հարավային Կովկասի համար կապի սպա։
2004 թվականի հոկտեմբերի 29-ին ՆԱՏՕ-ի բարձրագույն մարմինը՝ Հյուսիսատլանտյան խորհուրդը (NAC), այսպես կոչված «Լռության ընթացակարգի» հիման վրա հաստատեց Վրաստանի «Անհատական գործընկերության գործողությունների ծրագիրը», և Վրաստանը անցավ եվրատլանտյան ինտեգրման այսպես կոչված «Երկրորդ փուլ»։
2004 թվականի օգոստոսին Վրաստանի «Անհատական գործընկերության գործողությունների ծրագիրը» պաշտոնապես ուղարկվեց ՆԱՏՕ։
2004 թվականի հունիսի 28-ից 29-ը Ստամբուլում կայացած ՆԱՏՕ-ի բարձր մակարդակի գագաթնաժողովում Վրաստանը, Ադրբեջանը և Ուզբեկստանը պաշտոնապես միացան «Անհատական գործընկերության գործողությունների ծրագրին» նախաձեռնությանը։
2004 թվականի ապրիլի 7-ին քաղաք Բրյուսելում կայացել է Վրաստան-ՆԱՏՕ բարձր մակարդակի ներկայացուցիչների հանդիպումը «26+1» ձևաչափով, որտեղ Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար պարոն Յաապ դե Հոոպ Սխեֆերին է հանձնել երկրի «Անհատական գործընկերության գործողությունների ծրագրի» ներկայացման փաստաթուղթը։
2003 թվականի դեկտեմբերին մշակվել է «Վրաստանի անհատական գործընկերության պլան» փաստաթղթի նախագիծը։
2003 թվականի մայիսի 27-ին Վրաստանի Նախագահի թիվ 235 հրամանագրի համաձայն՝ ստեղծվել է Եվրատլանտյան ինտեգրման ազգային համակարգող խորհուրդը` ՆԱՏՕ-ին Վրաստանի ինտեգրման գործընթացում պետական կառույցների համակարգված գործողություններն ու ջանքերն ուժեղացնելու նպատակով: Խորհուրդը նախագահում էր Վրաստանի Նախագահը։
2002 թվականի դեկտեմբերի 28-ին Վրաստանի Ազգային անվտանգության խորհուրդը հաստատել է «Վրաստանի եվրատլանտյան ինտեգրման պետական ծրագիրը»։ Ծրագիրը բաղկացած էր հինգ հիմնական մասերից. 1) քաղաքական և տնտեսական խնդիրներ, 2) պաշտպանական և ռազմական հարցեր, 3) ռեսուրսների տրամադրման հարցեր, 4) անվտանգության հարցեր, 5) իրավական հարցեր։
2002 թվականի նոյեմբերի 21-ից 22-ը քաղաք Պրահայում կայացած ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովում Վրաստանը հայտարարություն է արել ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու իր ցանկության մասին և ցանկություն հայտնել մասնակցել նոր` «Անհատական գործընկերության գործողությունների ծրագրին»:
Վրաստանի խորհրդարանի 2002 թվականի սեպտեմբերի 13-ի թիվ 1661 բանաձևի համաձայն՝ Վրաստանի Սահմանադրության 48-րդ հոդվածի համաձայն՝ ՆԱՏՕ-ին Վրաստանի անդամակցության գործընթացն արագացնելու և արդյունավետ իրականացնելու նպատակով՝ հիմնական ուղղությունները որոշելու նպատակով երկրի ներքին և արտաքին քաղաքականության հարցերով Վրաստանի գործադիր իշխանությանը՝ Վրաստանի խորհրդարանի համապատասխան կառույցների հետ միասին, հանձնարարվել է սկսել անդամակցության գործընթացը։
2002 թվականի հունիսի 17-ից 28-ը Վրաստանում (Թբիլիսի) անցկացվեցին ՆԱՏՕ-ի և գործընկեր երկրների համատեղ լայնածավալ և բազմազգ զորավարժություններ (Cooperative Best Effort-2002):
2001 թվականի հունիսի 11-ից 23-ը Վրաստանում (քաղաք Փոթի) անցկացվեցին ՆԱՏՕ-ի և գործընկեր երկրների լայնածավալ և բազմազգ զորավարժություններ (Cooperative Partner-2001):
2001 թվականի մարտին ՆԱՏՕ-ի միջազգային ծառայության հետ ներմուծվեց կանոնավոր քաղաքական խորհրդատվությունների փորձ, ինչը մեծ նշանակություն ուներ մեր երկրի համար։ Այդ խորհրդատվությունները հիմնականում անցկացվել են Վրաստանի կողմից արտաքին գործերի փոխնախարարի, ՆԱՏՕ-ի կողմից՝ քաղաքական տնօրինության ղեկավարի մակարդակով. 26+1 ձևաչափով (ՆԱՏՕ-ի անդամ 26 երկիր + Վրաստան) տեղի են ունեցել կանոնավոր բարձր մակարդակի հանդիպումներ՝ կապված սպառազինությունների վերահսկման և զինաթափման հետ:
1998 թվականի ապրիլի 22-ին ՆԱՏՕ-ում բացվեց Վրաստանի դիվանագիտական ներկայացուցչությունը, և Վրաստանի դեսպանը հավատարմագրերը հանձնեց ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարին։
1997 թվականի մայիսի 30-ին ստեղծվեց Եվրատլանտյան գործընկերության խորհուրդը (EAPC), որի հիմնադիր անդամներից մեկը դարձավ Վրաստանը։
1997 թվականի մայիսի 1-ին Վրաստանի խորհրդարանը վավերացրել է Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի անդամ երկրների և «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» ծրագրին մասնակցող երկրների միջև զինված ուժերի կարգավիճակի մասին համաձայնագիրը (SOFA):
1996 թվականին Վրաստանը մշակեց և ՆԱՏՕ-ին ներկայացրեց առաջին Անհատական գործընկերության ծրագիրը (Individual Partnership Program – IPP)։
1995 թվականից շարունակվում է համագործակցությունը կրթության ոլորտում՝ Օբերամերգաուի (Գերմանիա) ՆԱՏՕ-ի դպրոցում և ՆԱՏՕ-ի պաշտպանական քոլեջում (Հռոմ, Իտալիա), որտեղ վրաց ունկնդիրները ամեն տարի բարձրացնում են իրենց որակավորումը։
1995 թվականի հուլիսի 18-ին Վրաստանը միացել է «Հյուսիսատլանտյան դաշինքի անդամ երկրների և «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» ծրագրի մասնակից պետությունների միջև ուժերի կարգավիճակի մասին» համաձայնագրին (SOFA)։
1994 թվականի մարտի 23-ին Վրաստանը միացավ ՆԱՏՕ-ի «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» (PfP) ծրագրին:
1992 թվականին Վրաստանը դարձավ Հյուսիսատլանտյան համագործակցության խորհրդի (NACC) անդամ։
Վրաստանը միջազգային առաքելություններում
Վրաստանը, որպես եվրատլանտյան անվտանգության կարևոր ներդրող, ակտիվորեն մասնակցում է տարբեր խաղաղապահ առաքելությունների։ Վրաստանը, մասնակցելով խաղաղապահ առաքելություններին, կարևոր ներդրում է ունենում միջազգային ահաբեկչության դեմ պայքարում և համաշխարհային անվտանգության ապահովման գործում։ Սա բխում է նաև Վրաստանի շահերից, քանի որ միջազգային ահաբեկչությունը սահմաններ չի ճանաչում, և դրա դեմ պայքարելու համար անհրաժեշտ են ընդհանուր ջանքեր։ Զինվորական անձնակազմը ձեռք է բերում եզակի ռազմական փորձ, որի արդյունքում զարգանում են Վրաստանի ռազմական հնարավորությունները։ Ավելի քան 18 հազար վրացի զինվորականներ արդեն անցել են համապատասխան վերապատրաստում։ Այս փորձառությամբ Վրաստանն ունի բարձր պատրաստվածություն ունեցող բանակ, որը լիովին համապատասխանում է ՆԱՏՕ-ի չափորոշիչներին: Սա երկրի զարգացման կարևորագույն ռեսուրսներից մեկն է։ Վրացի զինվորականներն իրենց պարտականությունները կատարում են օրինակելի կերպով և արժանապատվորեն ներկայացնում Վրաստանը ՆԱՏՕ-ի անդամ և գործընկեր երկրներին, ինչը Վրաստանը դարձնում է հուսալի գործընկեր։ Վստահելի գործընկերոջ կարգավիճակով Վրաստանի հարցը մշտապես արդիական է միջազգային մակարդակով, ինչը նպաստում է Վրաստանին ՆԱՏՕ-ի ամուր աջակցության շարունակությանը։ Խաղաղապահ առաքելություններին մասնակցությունը ՆԱՏՕ-ին միանալու հիմնական նպաստող գործոններից է։