ՆԱՏՕ-ի նպատակն է ապահովել իր անդամ երկրների ազատությունն ու անվտանգությունը՝ թե՛ քաղաքական, թե՛ ռազմական առումներով:

ՆԱՏՕ

Հյուսիսատլանտյան դաշինքը (ՆԱՏՕ) ստեղծվել է 1949 թվականի ապրիլի 4-ին։ Այն ռազմաքաղաքական դաշինք է, որը բաղկացած է 2 հյուսիսամերիկյան և 28 եվրոպական պետություններից, որի նպատակը հյուսիսատլանտյան տարածքում խաղաղության ապահովումն է, անդամ երկրների ազատությունն ու անվտանգությունը՝ ինչպես քաղաքական, այնպես էլ ռազմական տեսանկյունից։

Դաշինքի մասին

Դաշինքի անդամները խստորեն պահպանում են այնպիսի արժեքներ, ինչպիսիք են ինքնիշխանությունը, տարածքային ամբողջականությունը, ժողովրդավարությունը, անհատական ազատությունը, մարդու իրավունքները և օրենքի գերակայությունը։

Հյուսիսատլանտյան դաշինքի հիմնական սկզբունքներից մեկը կոլեկտիվ պաշտպանությունն է, ըստ որի՝ մեկ կամ մի քանի պետությունների վրա զինված հարձակումը դիտվում է որպես հարձակում ՆԱՏՕ-ի անդամ բոլոր երկրների վրա։ Տվյալ դեպքում Դաշինքը օգնություն կտրամադրի վտանգի տակ գտնվող անդամ երկրին կամ երկրներին և կձեռնարկի բոլոր անհրաժեշտ գործողությունները, ներառյալ ռազմական ուժի կիրառումը՝ Հյուսիսային Ատլանտյան տարածաշրջանի անվտանգությունը վերականգնելու և պահպանելու համար:

Ի՞նչն է պայմանավորել ՆԱՏՕ-ի ստեղծում:

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո գաղափարական պատնեշը Եվրոպան բաժանեց երկու մասի։ 1948 թվականից ի վեր ամերիկացիները հսկայական ֆինանսական և քաղաքական օգնություն են ցուցաբերել պատերազմից քանդված Եվրոպային։ Նպատակը պարզ ու հստակ էր. թույլ չտալ, որ կոմունիզմը կարողանար տարածվել հզորացած Եվրոպայում:

1948 թվականի մարտի 17-ին Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան, Հոլանդիան, Բելգիան և Լյուքսեմբուրգը ստորագրեցին «Բրյուսելյան պակտը»։ Միությունը նպատակ ուներ սերտորեն համագործակցել միմյանց հետ և ստեղծել միասնական պաշտպանական համակարգ, որը կդիմադրեր Խորհրդային Միության գաղափարական, քաղաքական և ռազմական էքսպանսիային: Փաստորեն, «Բրյուսելյան պակտ» փաստաթուղթը հիմք դարձավ Արևմտյան Եվրոպայի միասնական անվտանգության համակարգի ստեղծման և ՆԱՏՕ-ի հիմնադրման համար։

ՆԱՏՕ-ի ուշադրության կենտրոնում

ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը

ՆԱՏՕ-ի ընդլայնման գործընթացն ուղղված է կայունության և համագործակցության խթանմանը, միասնական և ազատ հյուսիսատլանտյան տարածաշրջանի պահպանմանը, խաղաղության համար միավորմանը և ընդհանուր ժողովրդավարական արժեքների ձևավորմանը: Դաշինքի անդամ դառնալու պետության հրավերի հետ կապված բոլոր որոշումները կայացվում են Հյուսիսատլանտյան խորհրդի կողմից՝ Դաշինքի անդամների կոնսենսուսի հիման վրա։ ՆԱՏՕ-ի անդամ չհանդիսացող պետությունը չի մասնակցում նման որոշումների կայացման գործընթացին։

ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրներ

  • Ալբանիա (2009)
  • ԱՄՆ (1949)
  • Բելգիա (1949)
  • Բուլղարիա (2004)

  • Գերմանիա (1955)
  • Դանիա (1949)
  • Էստոնիա (2004)
  • Թուրքիա (1952)
  • Իսլանդիա (1949)
  • Իսպանիա(1982)
  • Իտալիա (1949)
  • Լատվիա (2004)
  • Լեհաստան (1999)
  • Լիտվա (2004)
  • Լյուքսեմբուրգ (1949)
  • Խորվաթիա (2009)
  •  Հյուսիսային Մակեդոնիա (2020)
  • Հունաստան (1952)
  •  Հունգարիա (1999)
  •  Կանադա (1949)
  •  Մեծ Բրիտանիա (1949)
  •  Մոնտենեգրո (2017)
  •  Նիդերլանդների Թագավորություն (1949)
  • Նորվեգիա (1949)
  •  Չեխիայի Հանրապետություն (1999)
  •  Պորտուգալիա (1949)
  •  Ռումինիա (2004)
  •  Սլովակիա (2004)
  •  Սլովենիա (2004)
  • Ֆրանսիա (1949)
  •  Ֆինլանդիա (2023)
  •  Շվեդիա (2024)
  • ԱՄՆ (1949)
  • Բելգիա (1949)

  • Դանիա (1949)

  • Մեծ Բրիտանիա (1949)

  • Իսլանդիա (1949)

  • Իտալիա (1949)

  •  Կանադա (1949)
  •  Լյուքսեմբուրգ (1949)
  •  Նիդերլանդների Թագավորություն (1949)
  •  Նորվեգիա (1949)
  •  Պորտուգալիա (1949)
  •  Ֆրանսիա (1949)
  •  Թուրքիա (1952)
  •  Հունաստան (1952)
  •  Գերմանիա (1955)
  •  Իսպանիա(1982)
  •  Լեհաստան (1999)
  •  Հունգարիա (1999)
  •  Չեխիայի Հանրապետություն (1999)
  •  Բուլղարիա (2004)
  •  Էստոնիա (2004)
  •  Լատվիա (2004)
  •  Լիտվա (2004)
  •  Ռումինիա (2004)
  •  Սլովակիա (2004)
  •  Սլովենիա (2004)
  •  Ալբանիա (2009)
  •  Խորվաթիա (2009)
  •  Մոնտենեգրո (2017)
  •  Հյուսիսային Մակեդոնիա (2020)
  •  Ֆինլանդիա (2023)
  •  Շվեդիա (2024)

ՆԱՏՕ-ի խաղաղապահ առաքելությունները

Հյուսիսատլանտյան դաշինքն իր պատմության ընթացքում ենթարկվել է մի շարք փոփոխությունների, որպեսզի լիովին պատրաստ լինի դիմակայելու նոր մարտահրավերներին: Ամենակարևոր փոփոխություններից մեկը խաղաղապահ գործողությունների և ճգնաժամերի կառավարման մեջ ներգրավվելու որոշումն է՝ անկախ հակամարտության աշխարհագրական դիրքից։ Դաշինքն ընդունում է, որ սպառնալիքն այլևս չի սահմանափակվում որևէ կոնկրետ վայրով և պատրաստ է արձագանքել դրան, երբ և որտեղ էլ որ այն ընթանա: Քսաներորդ դարի 90-ական թվականներին ՆԱՏՕ-ն առաջին անգամ իրականացրեց խաղաղապահ գործողություններ։ Մասնավորապես, Բալկաններում (Բոսնիա և Հերցեգովինա) 1995 թվականին, Կոսովոյում 1999 թվականին և Մակեդոնիայում 2001 թվականին, որտեղ Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Դաշնային Հանրապետության փլուզման արյունալի հակամարտությունը լուրջ վտանգ ստեղծեց ոչ միայն տարածաշրջանային, այլ նաև ընդհանուր՝ եվրոպական անվտանգության համար։ 2003 թվականին Աֆղանստանում ՆԱՏՕ-ի առաքելությամբ Դաշինքն ապացուցեց, որ ունակ է լուծելու խնդիրները ոչ միայն իր ավանդական պատասխանատվության՝ եվրատլանտյան տարածքում, այլև դրանից դուրս:

Լուսանկարներ ՆԱՏՕ-ի պատմությունից