Դաշինքի մասին

Դաշինքի անդամները խստորեն պահպանում են այնպիսի արժեքներ, ինչպիսիք են ինքնիշխանությունը, տարածքային ամբողջականությունը, ժողովրդավարությունը, անհատական ազատությունը, մարդու իրավունքները և օրենքի գերակայությունը։

Հյուսիսատլանտյան դաշինքի հիմնական սկզբունքներից մեկը կոլեկտիվ պաշտպանությունն է, ըստ որի՝ մեկ կամ մի քանի պետությունների վրա զինված հարձակումը դիտվում է որպես հարձակում ՆԱՏՕ-ի անդամ բոլոր երկրների վրա։ Տվյալ դեպքում Դաշինքը օգնություն կտրամադրի վտանգի տակ գտնվող անդամ երկրին կամ երկրներին և կձեռնարկի բոլոր անհրաժեշտ գործողությունները, ներառյալ ռազմական ուժի կիրառումը՝ Հյուսիսային Ատլանտյան տարածաշրջանի անվտանգությունը վերականգնելու և պահպանելու համար:

Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի կազմակերպությունը (ՆԱՏՕ) ռազմաքաղաքական դաշինք է, որը ստեղծվել է 1949 թվականի ապրիլի 4-ին։ Այն 2 հյուսիսամերիկյան և 28 եվրոպական պետություններից բաղկացած միություն է, որի նպատակն է ապահովել իր անդամ երկրների խաղաղությունը, ազատությունն ու անվտանգությունը հյուսիսատլանտյան տարածքում՝ ինչպես քաղաքական, այնպես էլ ռազմական ճանապարհով։ Դաշինքը խստորեն պաշտպանում և հարգում է այնպիսի արժեքներ, ինչպիսիք են անդամ երկրների ինքնիշխանությունը, տարածքային ամբողջականությունը, ժողովրդավարությունը, անհատի ազատությունը, մարդու իրավունքները և օրենքի գերակայությունը։ Հյուսիսատլանտյան դաշինքն իր պատմության ընթացքում բազմաթիվ փոփոխություններ է կրել, որպեսզի լիովին պատրաստ լինի դիմակայելու նոր մարտահրավերներին, և նույնիսկ այսօր Դաշինքը փորձում է միասնական ջանքերով կանխել հակամարտությունները և ապահովել խաղաղություն։ ՆԱՏՕ-ն ժամանակակից պատմության մեջ ամենաարդյունավետ ռազմաքաղաքական կազմակերպությունն է, որն ավելի քան 73 տարի 1 միլիարդ մարդու խաղաղություն, անվտանգություն և ազատություն է ապահովում։
ՆԱՏՕ-ն կազմակերպություն է, որտեղ անդամ երկրները պահպանում են լիարժեք անկախություն և ինքնիշխանություն: Հյուսիսատլանտյան դաշինքում բոլոր որոշումներն ընդունվում են կոնսենսուսի հիման վրա՝ հաշվի առնելով յուրաքանչյուր անդամ երկրի շահերը։ ՆԱՏՕ-ի անդամ բոլոր երկրները, անկախ իրենց տարածքային չափերից, բնակչությունից, քաղաքական կամ ռազմական հզորությունից, հավասար իրավունք ունեն քննարկումների և որոշումների կայացման հարցում: ՆԱՏՕ-ի հիմնական որոշումներ կայացնող մարմինը Հյուսիսատլանտյան խորհուրդն է։ Որոշումների ընդունման համար Հյուսիսատլանտյան խորհրդի նիստերն անցկացվում են երեք մակարդակով՝ դեսպանների, նախարարների և պետությունների ղեկավարների (նրանց հանդիպումը կոչվում է գագաթնաժողով):

Հյուսիսատլանտյան դաշինքի հիմնական սկզբունքներից մեկը հավաքական պաշտպանությունն է։ ՆԱՏՕ-ի հիմնադիր խարտիայի (Վաշինգտոնի պայմանագիր) հինգերորդ հոդվածը նախատեսում է կոլեկտիվ պաշտպանության պարտավորությունը, ըստ որի զինված հարձակումը մեկ կամ մի քանի պետությունների վրա համարվում է հարձակում ՆԱՏՕ-ի բոլոր անդամ պետությունների վրա։ Տվյալ դեպքում Դաշինքը օգնություն կտրամադրի վտանգված անդամ երկրին կամ երկրներին և կձեռնարկի բոլոր անհրաժեշտ գործողությունները, ներառյալ ռազմական ուժի կիրառումը՝ Հյուսիսատլանտյան տարածաշրջանում անվտանգությունը վերականգնելու և պահպանելու համար: Հոդված 5-ը կիրառվել է միայն մեկ անգամ ՆԱՏՕ-ի պատմության մեջ՝ 2001 թվականի սեպտեմբերի 12-ին՝ ԱՄՆ-ի դեմ ահաբեկչության հաջորդ օրը։

Հյուսիսատլանտյան դաշինքը մշտական ​​բազաներում զինված ուժեր չունի. յուրաքանչյուր անդամ պետություն, որը մասնակցում է ՆԱՏՕ-ի միասնական ռազմական կառույցին, պարտավոր է հատկացնել որոշակի թվով և տեսակի զինված ուժեր՝ համաձայնեցված խնդիրներ ու գործողություններ իրականացնելու համար։ Սակայն, 2006 թվականից ՆԱՏՕ-ն ունի տեխնոլոգիապես առաջադեմ, լավ պատրաստված «Արագ արձագանքման ուժեր» (NRF-NATO Response Force) լիակատար պատրաստության վիճակում, որը ներառում է ցամաքային, օդային, ծովային և հատուկ նշանակության ուժերի բաղադրիչներ:

Արագ արձագանքման ուժեր ստեղծելու որոշումը Դաշինքի անդամ երկրների ղեկավարներն ընդունել են 2002 թվականին ՆԱՏՕ-ի Պրահայի գագաթնաժողովում։ ՆԱՏՕ-ի դոկտրինի համաձայն՝ այդ ուժերի հիմնական խնդիրն անհրաժեշտության դեպքում հինգ օրով կոնկրետ զինադաշտ զբաղեցնելն ու հիմնական ուժերի կողմից լայնամասշտաբ գործողության մեկնարկին աջակցնելն է։ Հաշվի առնելով վերջերս Եվրոպայում ստեղծված նոր հանգամանքները՝ արագ արձագանքման ուժերի թիվը 13 000-ից հասել է 30 000-ի։

Հյուսիսատլանտյան խորհրդի նիստերը նախագահում է ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը։ Գլխավոր քարտուղարն ունի երեք հիմնական գործառույթ՝ նա Հյուսիսատլանտյան խորհրդի, պաշտպանության պլանավորման կոմիտեի և միջուկային պլանավորման խմբի, ՆԱՏՕ-Ռուսաստան խորհրդի, ՆԱՏՕ-Ուկրաինա խորհրդի, ՆԱՏՕ-Վրաստան խորհրդի և Միջերկրածովյա երկխոսության նախագահն է։ Նա գործում է կազմակերպության անունից, արտահայտում է կազմակերպության դիրքորոշումը այս կամ այն ​​հարցի վերաբերյալ, նա Դաշինքի բարձրագույն ներկայացուցիչն է և կազմակերպության գլխավոր գործադիր դեմքը։ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը քվեարկության իրավունք չունի, քանի որ հակառակ դեպքում անդամ երկրներից մեկը՝ ի դեմս գլխավոր քարտուղարի, կունենար երկու ձայն, իսկ ՆԱՏՕ-ում յուրաքանչյուր անդամ երկիր ունի մեկ և հավասար ձայնի իրավունք։ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը նշանակվում է անդամ երկրների կողմից 4 տարի ժամկետով։ Մինչ օրս ՆԱՏՕ-ն ընդհանուր առմամբ ունեցել է 12 գլխավոր քարտուղար։ Ներկայումս Դաշինքի գլխավոր պաշտոնը զբաղեցնում է Նորվեգիայի նախկին վարչապետ Յենս Սթոլթենբերգը։

ՆԱՏՕ-ն ունի քաղաքացիական և ռազմական կառույցներ, որոնց գործունեությունը ներառում է քաղաքական և ռազմական ասպեկտներ։ Այս կառույցներից յուրաքանչյուրն աջակցում է որոշումներ կայացնող մարմնին` Հյուսիսատլանտյան խորհրդին:

Դաշինքի անդամ բոլոր երկրներն ունեն մշտական ​​ներկայացուցիչ/պատվիրակություն ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում։ Այն գլխավորում է դեսպանը, որը գործում է իր ազգային կառավարության ցուցումներով։ Պատվիրակությունը հիմնականում համալրված է պետության արտաքին գործերի և պաշտպանության նախարարության աշխատակիցներով։ Այն փաստը, որ ազգային պատվիրակություններն աշխատում են ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանում, հեշտացնում է նրանց պաշտոնական և ոչ պաշտոնական հարաբերությունները միջազգային ծառայության հետ: ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանը գործընկեր և անդամ երկրների միջև երկխոսության և համագործակցության վայր է, որը կայունության և խաղաղության հաստատման համար ապահովում է նրանց համատեղ աշխատանքը։

Միջազգային ծառայությունը ՆԱՏՕ-ի խորհրդատվական և վարչական մարմինն է, որն աջակցում է Հյուսիսատլանտյան խորհրդին և նրա ենթակա կոմիտեներին իրենց պարտավորությունների կատարման հարցում: Միջազգային ծառայությունը բաղկացած է անդամ երկրների ներկայացուցիչներից։ Նրանք աշխատանքի են ընդունվում ՆԱՏՕ-ի կողմից կամ նշանակվում են համապատասխան ազգային մարմինների կողմից 3-4 տարի ժամկետով։ ՆԱՏՕ-ի միջազգային ծառայությունն անմիջականորեն ենթակա է Գլխավոր քարտուղարին։ Միջազգային ծառայությունը, բացի խորհրդատվական և վարչական պարտականություններից, ներգրավված է Դաշինքի ընդլայնման գործընթացում։ Միջազգային ծառայության աշխատակիցներն ակտիվորեն օգնում են Դաշինքին միանալ ցանկացող երկրներին որոշակի պարտավորությունների իրականացման գործընթացում։

ՆԱՏՕ-ի ռազմական կոմիտեն ՆԱՏՕ-ի բարձրագույն ռազմական մարմինն է, որը գտնվում է Հյուսիսատլանտյան խորհրդի քաղաքական ղեկավարության ներքո։ Ռազմական կոմիտեն ցուցումներ է տալիս ՆԱՏՕ-ի քաղաքական կառույցներին ռազմական ռազմավարության վերաբերյալ և պատասխանատու է Դաշինքի ռազմական գործունեության համար: Ռազմական կոմիտեն գնահատում է ՆԱՏՕ-ի համար հնարավոր վտանգ ներկայացնող երկրների ռազմական հզորությունն ու հնարավորությունները։ Ռազմական դրության, ճգնաժամային իրավիճակների կամ Դաշինքի խաղաղապահ գործողությունների ժամանակ նա պատասխանատու է Հյուսիսատլանտյան խորհրդին և Միջուկային պլանավորման խմբին հաշվետվություններ և առաջարկություններ ներկայացնելու համար: Նշենք, որ ռազմական կոմիտեն դիրեկտիվներ է մշակում ՆԱՏՕ-ի ռազմական հրամանատարությունների համար։ Այն նաև բանակցություններ է վարում ընդհանուր անվտանգության, պաշտպանության և ճգնաժամային կառավարման հարցերի շուրջ ԵՄ ռազմական կոմիտեի ներկայացուցիչների հետ։

ՆԱՏՕ-ն ունի ռազմավարական նշանակության երկու հրամանատարություն՝ դաշնակիցների հրամանատարություն Եվրոպայում, որի կենտրոնակայանը գտնվում է Մոնսում (Բելգիայի թագավորություն) և Դաշնակիցների փոխակերպման հրամանատարություն, որի կենտրոնակայանը գտնվում է Նորֆոլկում (Վիրջինիա, ԱՄՆ): Դաշնակից գերագույն գլխավոր հրամանատարը Եվրոպայում ղեկավարում է Դաշնակիցների գործողությունների հրամանատարությունը և Դաշնակիցների կողմից փոխանցված ուժերը: Նա պատասխանատու է ՆԱՏՕ-ի բոլոր ցամաքային գործողությունների համար՝ անկախ դրանց գտնվելու վայրից: Եվրոպայում դաշնակիցների գերագույն հրամանատարի պաշտոնը ավանդաբար զբաղեցնում է ամերիկացի բարձրաստիճան զինվորական, ով միաժամանակ նաև Միացյալ Նահանգների եվրոպական հրամանատարության հրամանատարն է։ Իսկ դաշնակիցների փոխակերպման հարցերով գերագույն հրամանատարը պատասխանատու է Դաշինքի ռազմական հնարավորությունների շարունակական վերափոխման գործընթացի համար:

jQuery(document).ready(function($) {
$(‘a.ic-printPage’).click(function(){
window.print();
return false;
});
});